NOVI SAD – Novi Sad je poznat po svojoj šarenolikosti, kako arhitekturom, tako i stanovništom. Šarmantnost grada čine njegovi delovi, a u svakom od njih vlada drugi duh vremena. Šta je kome simpatično i idealno za život, zavisi od osobe do osobe.
Što se tiče samog izgleda grada, mnogima se kao favorit izdvaja ono turistički najtraženije – centarlni deo grada, u kome dominiraju građevine 18. veka. Kada je reč o stanovanju, mnogi ne vole da žive u salonskim stanovima, već se odlučuju za drugačije stambene prostore.
Kakve zgrade sve možemo da vidimo po Novom Sadu i koji je najomiljeniji deo za stanovanje? Da li su to stari salonski stanovi iz 18. veka, predratne zgrade, zgrade građene u periodu nakon Drugog svetskog rata ili zgrade iz 21. veka?
Salonski stanovi, grandiozni i unutra i spolja
Salonski stanovi su stanovi koji se nalaze u zgradama koje su građene u 18, 19. i početkom 20. veka. Ove stanove karakteriše centralna prostorija koja je najčešće predviđena da bude salon, a koja je povezana sa ostatkom prostorija u stanu. Ovi stanovi su sami po sebi graciozni jer ih uglavnom prati velika kvadratura i bogat nameštaj. Salonski stanovi u Srbiji građeni su po ugledu na bečke, peštanske, francuske, nemačke i italijanske stanove koji su se pravili u ovom stilu.
Salonski stanovi su pravljeni uglavnom za bogate Novosađane, ugledne predstavnike visokog društva, akademike, političare, trgovce…
Ovi stanovi su prisutni u centru grada, u zgradama širom Zmaj Jovine ulice, Dunavske, Ulice kralja Aleksandra…
Ovi stanovi su i dalje zadržali duh raskošnog stambenog prostora, kako uređenjem, tako i vekovnim postojanjem, te je njihova cena vrlo visoka. Stanovi se nalaze u zgradama građenim i u provoj polovini 20. veka, odnosno u secesiji. Primer za to je Palata „Gvozdeni čovek“, Menratova palata, Palata advokata Tomina…itd.
Predratne zgrade – stari deo grada
Na predratne zgrade, uglavnom se misli na zgrade koje su podignute pre Prvog i Drugog svetskog rata, s tim da su najčešće one između dva velika rata. Ove zgrade smatraju se visoko kvalitetnim zgradama, koje nisu bile previsoke, ali opet su bile dosta više od vila i palata iz prethodno građenih perioda. Stanovi su u ovim zgradama češće veće kvadrature, namenjene porodičnom stanovanju. Fasada ovih zgrda je najčešće urađena od sivog maltera, a prozori na zgradama su veliki, dvokrilni i trokrilni.
Ove zgrade se prepoznavaju u širem delu centra, poput Ulice Ilije Ognjanovića, Maksima Gorkog, ….
Stanovi u njima se izdvajaju kao prostrani, najčešće sa velikim sobama, odvojenom kuhinjom….
Brutalizam i planski građene četvrti
Nakon predratnih zgrada, stiže posleratni period, u kome je trend gradnje pripao komunističkim vlastima. Od Drugog svetskog rata pa sve do početka 90-ih godina u Srbiji je preovladavao beton.
Brutalizam je bio arhitektonski stil moderne gradnje nakon Drugog svetskog rata koji je u Evropi trajao do 70-ih godina prošloga veka. U ovom stilu preovladavale su visoke betonske kule, kakve viđamo često u Novom Sadu (Kej, Limani). Ovom stilu pripadaju sve zgrade građene su sa oštrim ivicama, bez dekorativnih elemenata, od grubog betona.
U ovom periodu života, Novosađani su dobili i neke planski građene četvrti poput Limana, Banatića i Novog Naselja, gde su zgrade uglavnom slične, sagrađene, tako da čine zajedno čine četvrti grada.
Stanovi unutar ovih zgrada, čije fasade su betonski sive ili od crvene opeke, su bili srednje kvadrature, najčešće od 50 do 70 kvadrata, sa centralnim hodnikom unutar njih.
Uglavnom su bili nešto lošije gradnje u odnosu na predratni period, danas veliki broj Novosađana živi u ovim stanovima.
Novo doba i novogradnja
Novo doba donelo je i novu gradnju. Od početka 90-ih godina počinju da se primenjuju nešto savremeniji pristupi u arhitekturi, te je tako Novosađane moglo da iznenade nove stambene jedinice duž novih gradskih četvrti. Ove zgrade koje su se gradile u novom dobu (novi milenijum), karakteriše visoke spratnice, sa velikim brojom stanova, koji u izgradnji koriste nove materijale, često i staklo, pvc stolariju, aluminijum, beton, opeku, stiropor….
Novogradnja je specifična jer predstavlja novi trend novog doba.
Stanovi su uglavnom manje kvadrature kako bi mogli da zadovolje potrebe brojnih građana i time usele veći broj stanovnika.
Njihova prednost je noviji elementi gradnje i moderan dizajn. Kao mana ovih stambenih jedinica izdvaja se nešto lošiji kvalitet u odnosu na stanove iz ranijih perioda.
Novogradnja se najčešće uočava na Telepu, Adicama, Novoj Detelinari…
Posebno su popularni kompleksi zgrada ovog tipa koji se nalaze u Kraljevom parku, Jugovićevu, Kej gardenu…
Ovaj tip stanova uglavnom naseljavaju mlade osobe, koje se odlučuju na kupovinu stana i studenti.
Pročitajte još:
