Danas je nedelja, 29. januar, 29. dan 2023. Do kraja godine ima 336 dana.
1412 – Objavljen je “Zakon o rudnicima” Despota Stefana Lazarevića (Stefan je potpisao Zakonik) – jedinstven pravni spomenik srednjovekovne Srbije. Njegova pravna i istorijska vrednost uveliko prevazilazi srpske nacionalne okvire. Zakon sadrži odredbe vezane za obavljanje rudarske delatnosti ali i statut grada Novo Brdo, najvećeg rudarskog centra srednjovekovne Srbije. Zakonik je pronađen 1959. kada je supruga tadašnjeg jugoslovenskog diplomate Hočevara u Beču kupila antikvitet, na starosrpskom, nepoznate sadržine. Primerak koji je pronađen je prepis iz 16. veka.
1676 – Car Rusije postao je Fjodor III Romanov, posle smrti Alekseja, njegovog oca. Na prestolu se nalazio do 1682. kad ga je nasledio polubrat Petar Veliki, ali su zemljom, pošto je Petar bio maloletan i bolešljiv, upravljali njegovi ujaci, boljari Miloslavski. Tokom njegove vladavine Rusija je učvrstila vlast na ogromnim novoosvojenim teritorijama u Povoložju, Sibiru i Ukrajini.
1843 – Rođen je američki državnik Vilijam Mekinli, predsednik SAD od 1897. do 1901. Objavio je rat Španiji 1898. kako bi od nje preoteo Filipine, Portoriko, Guam i Kubu, započevši tako eru otvorenog američkog imperijalizma. Zajedno s evropskim silama, učestvovao je u gušenju antikolonijalnog ustanka u Kini (1899. do 1901.) poznatog kao “Bokserski ustanak” s ciljem da se nametne režim slobodne trgovine i nesmetan prodor američkog kapitala u Kinu. Ubijen je 1901. u atentatu.
1856 – Ustanovljen je “Viktorijin krst”, najviše britansko vojno odlikovanje.
1860 – Rođen je ruski pisac Anton Pavlovič Čehov, čiji stil se odlikuje jednostavnošću, izvanrednim darom zapažanja i specifičnom atmosferom. Pozorištu je otvorio nove puteve i sam je stvorio novi dramski oblik “lirsku dramu”. Izvršio je ogroman uticaj na svetsku literaturu. Dela: drame “Galeb”, “Tri sestre”, “Ujka Vanja”, “Višnjik”, novele i pripovetke “Čovek u futroli”, “Arhijerej”, “Kuća na sprat”, “Dušica”, “Tri godine”, “Ogrozd”, “Paviljon broj 6”, “Stepa”, “Seljaci”, “Činovnikova smrt”, “U uvali”, zbirke humoreski “Melpomenine bajke”, “Šarene priče”.
1916 – Nemci su u Prvom svetskom ratu prvi put bombardovali Pariz iz cepelina.
1916 – Britanska armija je u Prvom svetskom ratu prvi put testirala tenkove u mestu Hetfild u Engleskoj.
1929 – Rođen je Sima Ćirković, srpski istoričar, akademik. Dopisni član SANU postao je 1972. a redovni 1981. Njegova oblast istraživanja bila je istorija srednjeg veka Srbije i Bosne. Od 1968. na mestu je redovnog profesora Filozofskog fakulteta u Beogradu. Bio je član više inostranih akademija i stručnih udruženja, poput Evropske akademije za istoriju u Briselu, Međunarodnog instituta za ekonomsku istoriju Frančesko Datini, Međunarodnog komiteta za istorijsku metrologiju. Zapažen je i kao leksikograf. Bavio se i teorijom istoriografije.
1934 – Umro je srpski pisac Branimir Ćosić. Mahom je pisao o životu mladih posle Prvog svetskog rata, problemima njihovog unutrašnjeg života i morala u međuratnom Beogradu. Dela: romani “Pokošeno polje”, “Vrzino kolo”, “Dva carstva”, pripovetke “Priče o Boškoviću”, “Egipćanka i druge priče”, eseji “Deset pisaca – deset razgovora”, “Kroz knjige i književnost”.
1934 – Rođen je srpski pisac Branko Miljković, liričar snažnog intelektualizma. Počeo je da piše kao srednjoškolac i 1957. objavio je prvu zbirku pesama “Uzalud je budim”. Nadahnuto je prevodio moderne ruske i francuske pesnike. Ostala dela: zbirke pesama “Poreklo nade”, “Vatra i ništa”, “Krv koja svetli”, “Pesme”, “Smrću protiv smrti”.
1942 – Sovjetski Savez, Velika Britanija i Iran ugovorili su u Drugom svetskom ratu da britansko-sovjetske snage napuste Iran šest meseci po okončanju rata protiv Sila osovine, a Teheran je dozvolio Moskvi i Londonu neograničenu upotrebu, kontrolu i održavanje svih komunikacija, aerodroma i pristaništa na iranskoj teritoriji.
1949 – Velika Britanija je priznala Izrael.
1950 – Počela je prva u seriji pobuna u Johanesburgu, izazvana rasističkom politikom vlade Južne Afrike.
1963 – Ulazak Velike Britanije u Evropsku ekonomsku zajednicu (sadašnja Evropska unija) vetom je sprečila Francuska.
1964 – Panama je uputila žalbu Organizaciji američkih država zbog agresije SAD, zahtevajući puni suverenitet u zoni Panamskog kanala.
1989 – Posle sedam godina nesporazuma i međunarodne arbitraže, Izrael je vratio Egiptu grad Tabu na Crvenom moru. Taj grad Izrael je držao od rata 1967. u kojem je “do nogu” potukao arapske zemlje.
1999 – Kontakt grupa je pozvala Srbe i Albance sa Kosova i Metohije da pristupe mirovnim pregovorima u francuskom zamku Rambuje u blizini Pariza.
2003 – Skupština Crne Gore usvojila je, dva dana posle Skupštine Srbije, Ustavnu povelju kojom je federalna država Savezna Republika Jugoslavija preobražena u znatno labaviju Državnu zajednicu Srbija i Crna Gora.
2005 – Umro je režiser i scenarista Živorad Žika Mitrović. Pripadao je generaciji sineasta koja je neposredno nakon Drugog svetskog rata postavila temelje profesionalno organizovane filmske produkcije u Srbiji. Filmovi: “Ešalon dr M”, “Kapetan Leši”, “Marš na Drinu”, “Užička republika”, “Mis Ston”,
“Signali nad gradom”, “Solunski atentatori”, “Nevesinjska puška”, “Savamala”, “Timočka buna”.
Pročitajte još:
Preuzmite našu Android aplikaciju sa Google Play Store.
