ZRENJANIN – Grad Zrenjanin obeležava danas 31. oktobar, 106. godina od osnivanja Srpskog narodnog odbora, prvog na teritoriji Vojvodine, koji je nagovestio prelomne događaje što su ubrzo usledili i odigrao istorijsku ulogu u smeni vlasti i smeni država u našem gradu nakon Prvog svetskog rata.
Srpski narodni odbor, predvođen dr Slavkom Županskim, formiran je sa važnim zadatkom i misijom da okupi raspoložive narodne snage za upravljanje gradom po okončanju rata i da, uz Srpsku narodnu gardu, praktično izvede revoluciju i dočeka oslobodilačku srpsku vojsku sa već uspostavljenim mehanizmom kontrole vlasti i javnih institucija.
Tradicionalno, na mestu osnivanja Srpskog narodnog odbora, u porti hrama Uspenja Presvete Bogorodice, položeni su venci na spomen-ploču i održan prigodan program. Prisutnima su se obratili gradonačelnik Zrenjanina Simo Salapura i direktor Gradske narodne biblioteke, kulturni poslenik Mile Kulačić, dok su u umetničkom delu programa učestvovali Srpski hor “Sveti Serafim Sarovski” i glumac Narodnog pozorišta “Toša Jovanović” Stefan Juanin.
Vence su na spomen-ploču položile delegacije Grada Zrenjanina, Srednjobanatskog upravnog okruga, Srpskog državotvornog pokreta “Svetozar Miletić”, Organizacije “Svetosavlje” i Udruženja “Petrovgrad”, Društva prijatelja Matice srpske u Zrenjaninu, potomci dr Županskog i predstavnici gradskog odbora Srpske napredne stranke i Nove Demokratske stranke Srbije. U delegaciji Grada Zrenjanina bili su gradonačelnik Simo Salapura, predsednik Skupštine grada Čedomir Janjić i zamenik gradonačelnika Saša Santovac, dok je delegaciju Srednjobanatskog upravnog okruga predvodio načelnik Predrag Rađenović.
Gradonačelnik je ukazao na značaj događaja koji su se odigrali u našem gradu u poslednjim danima Prvog svetskog rata, istakao značaj osnivanja i delovanja Srpskog narodnog odbora i osvrnuo se na aktuelni trenutak grada Zrenjanina.
– Završetak Velikog rata na prostoru Vojvodine odigravao se različito od grada do grada. Veliki Bečkerek je jedini u Vojvodini izvršio pravu revoluciju i sopstvenom oružanom snagom, Srpskom narodnom gardom, potisnuo tadašnje županijske vlasti i praktično oslobodio grad pre samog dolaska srpske vojske. Upravo na ovom mestu, u ovoj zgradi crkvene opštine, nalazili su se sedište Srpskog narodnog odbora i komanda Srpske narodne garde. Odmah po osnivanju istaknuta je zastava na zgradi, kao simbol borbe za narodna prava. Bilo je to prvo javno isticanje srpske zastave u gradu. Komandant garde, pukovnik Mihajlo Vejnović položio je zakletvu u kojoj je stajalo da će “svojom glavom čuvati dragocenu narodnu svetinju” – rekao je gradonačelnik.
Gradonačelnik je podsetio i na istorijski zadatak koji se našao pred osnivačima SNO, 1918. godine.
– Srpski narodni odbor formiran je sa najvažnijim zadatkom da okupi sve raspoložive snage za preuzimanje vlasti nakon okončanja rata i odlučivanje u procesima koji će ubrzo uslediti. Bio je to prvi Srpski narodni odbor koji je osnovan u Ugarskoj, dok je srpska vojska bila još južno od Beograda – istakao je gradonačelnik.
Rekao je još da će Zrenjanin naredne godine poneti titulu nacionalne prestonice kulture, te da će, u okviru programa, određeni sadržaji biti realizovani i u kući u kojoj je živeo dr Slavko Županski.
– Zapaženo mesto u predstavljanju grada nacionalnoj kulturnoj javnosti imaće i Dragiša Brašovan, projektant kuće dr Slavka Županskog, pionir moderne srpske arhitekture, gradski arhitekta i brat Slavkove supruge Anice. Kuća dr Županskog biće takođe važan segment prezentacije grada, uz brojne druge programe i sadržaje čija je priprema u toku. Uređenje celokupne Svetosavske ulice i dalje je u samom vrhu naših planova za uređenje gradskoj jezgra, nedaleko odavde završili smo i prvu fazu izgradnje novog parking prostora i s tim poslom nastavljamo dalje. Ono što se ostvaruje kao san i želja mnogih generacija, decenijama unazad, vidljivo je ovih dana na obodu Zrenjanina. Gradilište autoputa Beograd-Zrenjanin-Novi Sad najveće je gradilište na teritoriji Banata, i donosi nam neslućene razvojne perspektive i potencijale. Ističemo i ovog puta, kao što to činimo i u drugim prilikama – investicijama i razvojnim planovima najbolje čuvamo i negujemo uspomenu na našu slavnu prošlost, na značajne istorijske datume i njihove aktere – zaključio je u svom obraćanju gradonačelnik.
Svečano je bilo i isred renovirane kuće dr Županskog, gde su takođe položeni venci i evocirana sećanja na osnivača Srpskog narodnog odbora, o kom je govorio Milan Bjelogrlić, publicista i predsednik Društva prijatelja Matice srpske u Zrenjaninu. Kao i prethodnih godina, današnjoj ceremoniji prisustvovali su i direktni potomci dr Slavka Županskog, praunuke Bojana Ličanin sa porodicom, Milica i Svetlana Županski.
Program obeležavanja dana osnivanja SNO nastavlja se večeras, u salonu Narodnog muzeja, u 19 časova, projekcijom filma “Osnivanje Prvog srpskog narodnog odbora u Vojvodini 1918. godine”. Ulaz je slobodan.
