Tužan kraj filma, rastanak sa bliskom osobom, iseckani luk ili udarac o ivicu stola samo su neke od stvari koje mogu izazvati suze. Ali, da li su sve suze iste ili postoje različite vrste i da li je plakanje karatkeristično samo za ljude?
Žlezde koje proizvode suze rade danonoćno i generišu od 55 do 110 litara suza godišnje koje pomažu da naše oči budu vlažne i zdrave. Ipak, to nije jedina „funkcija“ suza – nekada one služe i da komuniciramo naše emocije i pokažemo da smo srećni, tužni ili da nas nešto boli. Naš organizam ima sposobnost da proizvodi tri različite vrste suza: bazalne, reflektorne i emocionalne. Koje su njiove odlike, kako nastaju i čemu služe svake od njih?
Prvi i najosnovniji vid suza jesu bazalne suze, koje navlažuju, hrane i neprekidno vrše zaštitnu funkciju štiteći naše oko od prašine, suvog vazduha i eventualnih toksičinih isparenja koja osetljive delove oka mogu da nadraže.
Drugi tip jesu reflektorne suze koje žlezde luče onda kada je potrebno da se iz našeg oka ukloni nešto što ga iritira, bilo da je u pitanju trepavica koja je upala u oko, dim, ili molekuli koje ispušta luk kada ga sečemo, a koji iritiraju rožnjaču. Za razliku od bazalnih suza koje se luče u tačnoj količini koja je oku potrebna i koje ni ne primećujemo da su tu, reflektorne suze se luče u većoj količini i obično u sebi sadrže i više antitela koja imaju sposobnost da se bore sa bakterijama.
Poslednji, ali ne i manje važan tip suza jesu psihičke, odnosno emocionalne suze, koje se luče pri subjektivnom psihoemocionalnom doživljaju, odnosno kada nas nešto dotakne na emotivnom nivou. Emocionalne suze nisu nužno suze tuge – može nas ganuti i neki lep i radostan trenutak poput završenog poslednjeg ispita na fakultetu ili rođenja deteta, a mogu se javiti i iz straha. Pojedini eksperti čak tvrde da emocionalne suze sadrže i jedinstvene hormone stresa koji nisu prisutni ni u bazalnim, ni u reflektornim suzama.
Da li plaču samo ljudi
U mnogim naučnim istraživanjima psihologa i fiziologa ističe se da su emocionalne suze prisutne samo kod ljudi, a britanski profesor instituta za neurologiju u Londonu, Majkl Trimbl ovu pojavu objašnjava kroz evoluciju – suze su kroz različite stadijume razvoja ljudske vrste postale deo komunikacije i evolucijska potreba. Još pre nego što smo kao vrsta počeli da komuniciramo putem reči, suze su bile univerzalni jezik koji je služio da pokaže emocije.
Sa druge strane, postoje i brojni dokazi koji ovu teoriju opovrgavaju, a naročito često se u primerima navode plačući slonovi. Još je Čarls Darvin u svojoj knjizi „Ispoljavanje emocija kod ljudi i životinja“ prepričao iskustvo posetioca londonskog zoološkog vrta koji je posmatrao slonove kako rone suze, dok se u moderno doba 2013. godine u medijima pojavila fotografija mladunčeta slona u suzama nakon što ga je majka odbacila. Mladunče se gušilo u suzama čitavih pet sati. Osim slonova, postoje i brojne priče o psima koji su plakali za svojim preminulim vlasnicima, mladuncima majmuna nakon razdvajanja od roditelja i drugim životinjama, međutim ostaje pitanje, da li su te suze prave suze ili samo podudarnost.
Pročitajte još:
Preuzmite našu Android aplikaciju sa Google Play Store.
