Na današnji dan, 15. februara, dogodila su se čak dva veoma važna događaja za našu istoriju.
Prvi srpski ustanak je počeo 15.2.1804. kada je tu odluku doneo zbor uglednih Srba u selu Orašcu, na mestu poznatom kao Marićevića jaruga. Za vođu je izabran Karađorđe Petrović.
Ustanku je prethodila je Seča knezova, pogubljenje srpskih narodnih glavara koja se odigrala 4. februara i koje su sprovele dahije. Tom prilikom pobijen je veliki broj istaknutih Srba među kojima su bili knezovi, sveštenici, buljubaše, trgovci. Ovim činom dahije su pokušale da zastraše ustanike i spreče bunu ali je to zapravo samo ubrzalo izbijanje ustanka.
Prve borbe ustanika su ubile usmerene uglavnom protiv dahijske vlasti, spaljivani su hanovi i proterivane hadžije, ubrzo je oslobođen skoro čitav Beogradski pašaluk što je omogućilo lakše povezivanje lokalnih pokreta u jedinstvenu borbu za oslobođenje. Do 1809. godine je današnja centralna Srbija bila pretežno oslobođena. Na konačno oslobođenje na čelu sa Milošem Obrenovićem se još čekalo ali ovaj datum je označio početak borbe za konačno oslobođenje od turske vlasti.
Ustav Knjaževstva Srbije, poznatiji kao Sretenjski ustav je donet 15.2. 1835. godine u Kragujevcu. Tvorac ustava je Dimitrije Davidović, učeni Srbin iz Australije. On je definisao ciljeve Srbije koji su trebali ući u Hatišerif i bio prisutan uz deputacije koje su vodile pregovore, uzimao ulogu u izgradnji srpskih institucija po ugledu na Francuske, radio na izgradnji kancelarije kneza koja će biti neka vrsta prve srpske vlade u kojoj će svaki popečitelj (ministar) imati svoj kabinet i biti zadužen za konkretnu delatnost, osnovao je prve dnevne novine – Srpske novine, formirao biblioteku, pisao zakone o lokalnoj samoupravi…
“Kako rob stupi na Srbsku zemlju, ot onoga časa postaje slobodnim.” (Sretenjski ustav, član 118)
Sretenjski ustav je jedan od najmodernijih i najdemokratskijih ustava toga doba. Ovim ustavom su ukinuti feudalizam i ropstvo, što je čak 30 godina pre nego što se to odigralo u SAD.
Pod prutiskom Turske, Rusije i Austrije i ukinut je samo mesec dana po donošenju.
Na Sretenje su se srele dve Srbije: stara Svetosavska i nova moderna Srbija. Ona stara je pokrenula borbu, a nova je ozakonila.
Prvi srpski ustanak i Sretenjski ustav predstavljaju početak srpske borbe za oslobođenje, odnosno rađanje srpske moderne države u 19 veku. Uporedo sa borbom za oslobođenje i rušenje turskog feudalnog sistema, postavljeni su temelji novih društveno-ekonomskih odnosa, kulture i uređenja buduće srpske države.
Zbog toga ovaj datum zauzima posebno mesto u istoriji srpskog naroda i države te se slavio do nastanka Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca, nakon čega je ukinut, da bi ponovo počeo da se slavi od 2002. godine u Srbiji kao Dan Državnosti naše zemlje.
Pročitajte još:
Preuzmite našu Android aplikaciju sa Google Play Store.
