Zbijanje zemljišta, takođe poznato kao degradacija strukture zemljišta, je povećanje zapreminske gustine ili smanjenje poroznosti zemljišta usled spoljašnjih ili unutrašnjih opterećenja.
Zbijanje može negativno uticati na skoro sva fizička, hemijska i biološka svojstva i funkcije zemljišta. Zajedno sa erozijom zemljišta, smatra se „najskupljim i ozbiljnijim ekološkim problemom izazvanim konvencionalnom poljoprivredom“.
Zbijenost zemljišta najčešće posmatramo kao fizički problem, ali slika je mnogo složenija: loša struktura utiče na život u zemljištu i stim i na razvijanje useva.
Kao rezultat korišćenja teških mašina za obradu, zemljište se sabija i teže će se razvijati korenov sistem, vodno i vazdušni režim zemljišta će biti loš, što dovodi do manjka kiseonika i na kraju do denitrifikacije zemljišta.
U poljoprivredi, zbijanje zemljišta je složen problem u kome su zemljište, usevi, vreme i mašine u interakciji. Spoljni pritisak usled upotrebe teške mehanizacije i neadekvatnog upravljanja zemljištem može dovesti do podzemnog zbijanja, stvarajući nepropusne slojeve unutar zemljišta koji ograničavaju ciklus vode i hranljivih materija. Ovaj proces može izazvati efekte na licu mesta kao što su smanjeni rast useva, prinos i kvalitet, kao i efekte van lokacije kao što su povećano oticanje površinskih voda, erozija zemljišta, emisije gasova staklene bašte, eutrofikacija, smanjeno punjenje podzemnih voda i gubitak biodiverziteta. Za razliku od salinizacije ili erozije, zbijanje tla je uglavnom problem ispod površine i stoga nevidljiva pojava. Posebne metode identifikacije su neophodne za lociranje, praćenje i upravljanje problemom na odgovarajući način.
Duboko oranje je samo povremeno rešenje. Ako želimo da održavamo rastresitost zemljišta, moramo kontrolisati broj okretanja na tabli, i moramo uvesti alate i moduse za poboljšanje kvaliteta zemljišta.
Za zbijenost zemljišta su odgovorna razna prirodna dejstva: kod nepokrivenog, previše obrađenog zemljišta sa niskim sadržajem organskih materija dovoljne su gravitacija i padavine da sabiju zemlju, a same padavine kvare sastav pesnatog-glinastog zemljišta do 70-90%.
Rešenje: organski ostaci na površini zemljišta upijaju padavine kao i snagu mašina, a organske materije koje se nalaze u zemljištu ulaze između čestice zemljišta i tako sprečavaju sabijanje. Ovaj proces rezultira mikro i makroagregate. Zahvaljujući humusu, čestice zemljišta se formiraju u mikroagregate – humus nije rastvorljiv u vodi i ne konzumiraju ga mikrobi direktno, i otporniji je od aktivnog uglja na obradu zemljišta i procese degradacije. Organizmi koji žive u zemljištu radije konzumiraju aktivni ugalj – to je manje stabilno, ali regenerativnom poljoprivredom i stalnim pokrivaljem može da se stabilizuje.
Oranje će fizički rešiti sabijenost zemljišta za jedno vreme, ali s vremenom će porasti nivo kiseonika u zemljištu što dovodi do smanjenja mikoriza populacije i količine glomalina.
U neporemećenom zemljištu, hife postoje 5-7 dana, zatim se glomalin u njima razgrađuje i prekriva čestice zemljišta.
U obrađenom zemljištu ima manje gljiva, više bakterija, a od agregata ima više mikro nego makro. Ovi mikroagregati mogu se prikljičiti međusobno fizičkim putem, ali to će rezultirati zbijenost zemljišta. Previše obrađivanje, s tim i povećanje nivoa kiseonika, kao i velike količine padavina dovode do razgrađivanja makroagregata. Svi nabrojani uticaji povoljno deluju na bakterije, koji su aktivni portošači glomalina i polisaharida, to jest mikroagregati neće imati „lepak” da bi formirali makroagregate, zemljište gubi rastresitost i gornji deo počeće da puca to jest dolazi do stvaranja pokorice.
Neprekidno pokrivanje sa minimalnom obradom zemljišta na 5 načina pomaže u očuvanju i popravci strukture zemljišta:
1. Ostaci na površini zemljišta će umanjiti težinu i snagu mašina
2. Koreni formiraju makropore, i preko njih voda i vazduh imaju slobodno kretanje kroz zemljište
3. Biljni koreni obezbeđuju životni prostor i hranu stanovnicima zemljišta ( naročito gljivama )
4. Ostaci biljaka, životinja i mikroba su lakši i imaju manju gustinu nego čestice gline i peska
5. Pomoću glomalina i polisaharida od mikroagregata formiraju se makroagregati
Sabijanje zemljišta dovodi do gubitka prinosa i smanjenja profita. Ako sabijenost posmatramo kao fizički problem, možemo ga ukloniti i fizičkim putem (oranjem), ali to će biti samo povremeno rešenje.
Kao što je rečeno, zbijenost ima i biološki aspekt, a glavni razlog je nedostatak živih biljaka i aktivno rastućih korenskih sistema.
Neprekidno korišćenje pokrovnih useva i regenerativna obrada zemljišta su alati za zdrav život zemljišta, što će nam zauzvrat obezbediti trajno rešenje za eliminisanje sabijenosti.
Pročitajte još:
Preuzmite našu Android aplikaciju sa Google Play Store.
