SREMSKA MITROVICA – Memorijalni kompleks „Spomen-groblje“ žrtvama nemačkog i ustaškog terora kao i spomen-muzej u Sremskoj Mitrovici prostire se na 12 hektara, a uređen je 1960. godine. Ove godine obeležava se 81 godina od od fašističkog terora i ubijanja gotovo 8000 osoba na mitrovačkom pravoslavnom groblju.
“Spomen-groblje” u Sremskoj Mitrovici jedno je od najvećih gubilišta tokom Drugog svetskog rata. Nekoliko hiljada žitelja Srema surovo je mučeno i ubijeno u jamama koje su se nalazile neposredno uz pravoslavno groblje. Ovde je ubijen i sahranjen i slikar Sava Šumanović. Na spomen-groblju sahranjeno je 308 boraca Narodnooslobodilačke vojske Jugoslavije, 20 vojnika bugarske i 18 vojnika Crvene armije, kao i četiri narodna heroja iz Srema: Janko Čmelik, Boško Palkovljević Pinki, Slobodan Bajić Paja i Stanko Paunović Veljko. Na tri kamene ploče uklesan je tekst Dobrice Ćosića: “Ovde su Nemci i ustaše od 1941. do 1944. godine ubili 7.950 ljudi i žena. Ovde su izmučene ljude i žene po kiši i snegu gole i bose bajonetima terali da sami sebi iskopaju raku. Ovde su ranjene krečom polivali i žive zakopavali. Ovde su mučenici u smrti čekali spas. Ovde su nad rakama pred bajonetima i mitraljezima pevajući ginuli ljudi. Bili su patrioti rodoljubi borci. Bili su ljudi. Bili su i jesu sloboda, bratstvo naroda i naše dostojanstvo.”
Svaka humka posvećena je jednoj grupi streljanih, a na njihovim vrhovima postavljena je bronzana forma razigranih plamenova. Humke su grupisane oko pravouganog centralnog dela na kome su postavljena tri kockasta kamena obeležja. Prilazne staze oko humki nisko su ukopane u zemlju i popločane ciglom. Neposredno na ulazu u spomen-park, desno od glavne staze, postavljena na uzvišenje od zemlje, dominira urna od kovane bronze. Prilikom rekonstrukcije izvedene 1979. godine, spomen-park dopunjen je sa još dve humke, a ispred centralnog dela dodat je lavirint od niskog zelenog rastinja, koji naglašava ulaz u svetilišni deo kompleksa. U parku se nalazi više od stotinu različitih vrsta visokog drveća i šiblja.
Mesto ovog masovnog zločina je isprva bilo obeleženo kamenim krstom a 1960. godine je otvoren spomen prostor uređen po projektu čuvenog arhitekte Bogdana Bogdanovića, koji je verovatno najpoznatiji po obeležju „Kameni cvet“ u Jasenovcu. Spomen-groblje u Sremskoj Mitrovici proglašeno je za spomenik kulture 28. aprila 1977. godine, rešenjem Zavoda za zaštitu spomenika kulture u Sremskoj Mitrovici.
Grad Sremska Mitrovica i Zavod za zaštitu spomenika kulture sproveli su radove na konzervaciji i restauraciji memorijalnog ompleksa, Spomen groblje, a radovi su završeni 1. septembra. Ukupna vrednost radova iznosila je 7.879.300,00 dinara
Pročitajte još:
Preuzmite našu Android aplikaciju sa Google Play Store.
