BEČEJ – Kulturne znamenitosti na određenoj teritoriji odmotavaju klupko istorije i otkrivaju više o kulturnom, prosvetnom, naučnom i društvenom razvoju njenih stanovnika, pa ne čudi što u sklopu turističkih tura upravo one čine nezaobilazne lokacije.
Pojedine opštine na teritoriji naše zemlje mogu se pohvaliti velikim brojem arhitektonskih spomenika zahvaljujući kojima su doživele kulturni procvat ne samo one, nego i čitava područja na kojima se nalaze. Takva je opština Bečej, u srcu Vojvodine.
Ova opština smeštena je na desnoj obali ravničarske reke Tise, na površini od 48 hiljada hektara.
U njoj živi nešto više od 37 hiljada stanovnika; sedište opštine je istoimeno gradsko naselje, potom Bačko Gradište, Bačko Petrovo Selo, Radičević i Mileševo. Kao i u prošlosti, i dan-danas ova opština Južnobačkog okruga predstavlja multietničku sredinu. Struktura stavnovništva je višenacionalna, a meštani su poznati po svom međusobnom uvažavanju. Ova pitoma i gostoprimljiva opština predstavlja privredno, društveno i kulturno sedište Srba i Mađara u ovom delu Vojvodine, ali i drugih naroda.
Opština Bečej protkana je brojnim kulturnim znamenitostima. Kako je kulturni centar ovog dela Vojvodine, u njoj su biblioteka, gradsko pozorište, istorijski arhiv, likovna galerija, a na njenom tlu se nalaze i dva muzeja. Pored ovih turističkih atrakcija koje će naročito biti interesantne za istraživanje pasioniranim poštovaocima umetnosti i ljubiteljima kulture, posetioci ove opštine moći će da šetaju olistalim ulicama, centralnim gradskim trgom koji krasi zadužbina baronice Eufemije Jović, uživaju u pogledu na velelepnu zgradu Gradske kuće. Tu su i dva monumentalna sakralna objekta: Crkva Svetog velikomučenika Georgija i rimokatolička Crkva Vaznesenje Marijino. Svi oni koji uživaju u prirodnom okruženju, mogu doći na obalu reke Tise koja predstavlja pravu oazu mira i uživanja.
Izdvojili smo za vas 5 znamenitosti koje ne bi trebalo da propustite!
Gradski muzej u Bečeju – od skromne kuće do impresivnog zavičajnog muzeja
Ova kulturna ustanova osnovana je u jesen 1953. godine odlukom NOO Bečej. Tokom godina svog postojanja, od skromne kuće sa početka, koja je više ličila na galeriju nego na muzej, postao je pravi zavičajni muzej kompleksnog tipa koji obuhvata sve oblasti ljudskog delovanja. Danas muzej ima oko 16.500 predmeta i sedam odseka: arheološki, etnološki, istorijski odsek, odsek za likovnu umetnost, prirodnjački odsek, konzervatorski i opšti odsek. Impresivni spomenički fond umetničke i istorijske vrednosti užeg područja ove opštine, nalazi se njemu.
Od osnivanja Gradskog muzeja, u Bečeju počinje da se razvija jedan poseban vid kulturne delatnosti koji prvenstveno podrazumeva sakupljanje i čuvanje celokupnog nasleđa ove sredine kao posebne administrativne jedinice, ali i kao dela jednog većeg područja. Ranije je fond bio prikupljan na amaterskoj bazi, a s vremenom su se u tu zapošljavala stručna lica koja su doprinela njegovom unapređenju svojim znanjem i iskustvom.
U okviru Gradskog muzeja nalazi se i bibliotečki fond sa preko 4.500 inventarisanih izdanja. Njega čine najvećim delom stručne knjige, katalozi i periodika iz oblasti muzejske građe, arheologije, etnologije, istorije i istorije umetnosti.
Gradsko pozorište Bečej – paradoksalna graditeljska rešenja
Ranije Dom kulture, pa Centar za kulturu „Vuk Karadžić“, Gradsko pozorište se danas smatra centralnom ustanovom kulture u ovom gradu. Njen osnivač je opština Bečej, i iako je u nazivu pozorišna delatnost istaknuta kao primarna, pod njenim krovom se neguju brojne delatnosti – od galerijske, preko muzičke, književne, filmske, pa čak do velikog broja raznovrsnih radionica namenjenih svim uzrastima.
Zgrada se ubraja među najstarije u gradu. Ranije se u ovoj građevini nalazila kasarna, odnosno sedište Potiskog vojnog dištrikta, sve do njegovog ukidanja 1849. godine, a na ovom mestu se nalazio i poznati hotel Central. Nakon požara koji je zadesio 1926. godine, građevina je dobila sadašnji izgled. U njenom delu ka Glavnoj ulici poslednjih decenija smeštena je Ekonomsko-trgovinska škola.
Gradsko pozorište u Bečeju se ističe i po svojoj arhitekturi. Naime, u ovom zdanju korišćena su graditeljska rešenja koja su na ivici paradoksa. Tako svod pređašnje plesne sale, koji je raspona devet metara, praktično visi okačen sa tavana.
Kada se govori o Gradskom pozorištu važno je spomenuti i Međunarodni festival scenskog stvaralaštva dece i mladih „Majske igre”. Ova najstarija smotra dramskog stvaralaštva mladih u regionu osnovana je davne 1958. godine. Festival je specifičan i izuzetan po tome što je ovo jedаn od retkih festivаlа u zemlji i okruženju nа kojem decа igrаju predstаve zа decu – koncept decа zа decu/mlаdi zа mlаde. Osnovna težnja festivala od njegovog osnivanja do danas je sistemаtskа i kontinuirаnа afirmacija dečijeg i omladinskog scenskog stvаrаlаštvа, kao i promovisаnje sаdržаjа svetske dečje i omladinske pozorišne scene, аrtistički interkulturаlni dijаlog i razvoj umetničkog stvаrаlаštvа mlаdih uopšte.
Foto: Opština Bečej
Narodna biblioteka Bečej – istorija duža od jednog veka
Ovo je najstarija ustanova iz kulturne sfere u Bečeju. Prva biblioteka je otvorena u Starom Bečeju davne 1898. godine, kada je Velika Opština Stari Bečej, u sastavu Bač-Bodroške županije, donela „Pravilnik o postavljanju, smeštaju i rukovanju opštinskom narodnom bibliotekom”. Ta biblioteka imala je siromašan knjižni fond, a knjige se čak nisu ni nalazile na policama već u sanduku za ogrev te mnogi meštani nisu ni znali za njeno postojanje. Danas Narodna biblioteka pokriva sva mesta opštine, a njen knjižni fond obuhvata oko 110 hiljada knjiga.
Svoj procvat biblioteka doživljava u prošlom veku. Skupština opštine Bečej, 1960. godine osniva tri samostalne jedinice: jedna se nalazila u Bečeju, druga u Bačkom Gradištu, dok se treća nalazila u Bačkom Petrovom Selu. One su radile kao ustanove sa samostalnim finansiranjem i poslovanjem. Tri godine kasnije donosi akt kojim je Opštinska biblioteka u Bečeju postala matična za čtavu teritoriju opštine. Od početka 1976. godine sve tri su objedinjene u jedinstvenu ustanovu koja od tada do danas nosi naziv Narodna biblioteka Bečej.
U zgradu u kojoj se danas nalazi, biblioteka se smestila 1955. godine, kada je ondašnji radnički univerzitet biblioteci dao na korišćenje dve prostorije, to jest oko 130 kvadratnih metara svog prostora.
Građevinu je podigla baronica Viši početkom 20. veka u secesionističkom stilu.
Foto: Opština Bečej
Spomen kuća braće Tan – obnovljen dom znamenitih ličnosti
Pre samog pomena građevine, važno je istaći značaj braće Tan. U pitanju su znamenita i poznata imena umetnosti i nauke, čija stvaralaštva imaju bitnu ulogu u kulturnom nasleđu Jugoslavije, ali i celokupnog Starog kontinenta tokom 19. veka.
Tan Mor je bio istaknuti predstavnik akademskog slikarstva. Na njegovim delima prikazane su istorijske scene, religiozne teme i portreti. Tan Karolj je bio čuvani hemičar koji je izdavao prvi mađarski časopis posvećen hemiji. Bio je predsednik Mađarskog društva prirodnih nauka od 1872. godine.
Spomenik kulture se sastoji od dva objekta koja su podignuta u prvoj polovini 19. veka. Kuće se nalaze u jednoj od glavnih ulica ovog grada. Ranije je to bila velika građanska kuća sa vrtom, međutim kasnije je deobom podeljena na dva dela. Nepokretno kulturno dobro – spomenik kulture je od 2001. godine.
Objekt je prvobitno građen od naboja i ćerpiča, a kako su godine odmicale pojedini delovi zidova su zamenjivani opekom. U pitanju je prizemna građevina sa osnovom u obliku ćiriličnog slova G. Ulična fasada je oblikovana simetrično u odnosu na centralno postavljenu kolsku kapiju u eklektičkom stilu sa upotrebom elemenata klasicizma. Bogato je dekorisana. Na fasadi je osam prozora i kolska kapija, u pet polja koja su oivičena pilastrima. Ti pilastri počivaju na sokli i završavaju se kapitelima ispod kordonskog venca. Prozori su oivičeni plitkim pilastrima iznad kojih su profilisani timpanoni.
Ulično krilo je izdužene, pravougaone osnove i u njegovom središtu se nalazi prolaz-ajnfort. Otvor kapije je završen segmentnim lukom. Kolska kapija je trokrilna sa zastakljenim nadsvetlom, bogato dekorisana elementima u duhu klasicizma.
Objekt je dug vremenski period bio napušten i neodržavan, sve dok 1996. godine nije izrađen projekt obnove. Izvršen je deo radova: zamenjen krovni pokrivač novim biber-crepom, delovi krovne konstrukcije, limarije, ozidan je zapadni zid sa zabatom, u kome je formiran veliki ulazni portal. Ipak nije obezbeđeno dovoljno sredstava da se uradi potpuna rekonstrukcija objekta te projekt nije zaživeo sve dok 2011. godine Fond za kapitalna ulaganja Autonomne pokrajine Vojvodine nije odobrio ovoj opštini sredstva za projekte među kojima je bila i obnova spomen kuće braće Tan. Pokrajinski zavod je preradio prvobitni plan i odlučeno je da se postojeća kuća u celosti poruši i ponovno izgradi, u potpunosti u skladu sa postojećom, originalnom kućom.
Obnovljena rodna kuća braće Tan je otvorena 2013. godine i ima funkciju kulturnog centra i spomen-kuće. U levom krilu je smešten muzejsko-izložbeni i sanitarni deo, u koji se ulazi iz ulaznog hola i sa terase. U ovom prostoru nalaze se dve spomen sobe koje su pozicionirane uz ulicu i dva izložbena prostora. U desnom krilu je, pak, smeštena klubska prostorija sa bifeom u koju se ulazi iz hola i sa terase, a tu su i dve kancelarije – radionice koje su locirane uz ulicu.
Ova znamenitost danas je interaktivni park s eksponatima koji na zabavan način promovišu raznovrsne fizičke pojave i zakonitosti prirode, a u kome se takođe nalaze i reprodukcije čuvenog mađarskog slikara Tan Mora kao i zanimljivosti iz života njegovog brata Karolja, poznatog hemičara.
Foto: Opština Bečej
Rodna kuća Bogdana Dunđerskog – kuća „na lakat“
U pitanju je prava gazdinska prizemna kuća „na lakat“ iz 1904. godine. Ova građevina bila je jedan od arhitektonskih ukrasa centra grada. Kroz prozore se širio pogled na dva hrama – rimokatoličku crkvu posvećenu Uznesenju Marijinom i pravoslavnu crkvu posvećenu Svetom velikomučeniku Georgiju. Ugaoni deo kuće ove čuvene plemićke porodice, s pogledom ka zadužbini baronice Eufemije Jović, bio je prostrani dućan, a danas radi kao restoran „Baron”.
Na osnovu samo ovih, ukratko pobrojanih,znamenitosti koje se nalaze u opštini Bečej, može se zaključiti da ona predstavlja pravu riznicu kulturnih spomenika, ali i istorijskih, koji svedoče o različitim vremenskim razdobljima na tlu Vojvodine. Štaviše, ovo nije ni sve što opština Bečej ima da ponudi. Tu su i dva hrama – pravoslavni i rimokatolički koji datiraju iz 19. veka. U ikonostasu pravoslavne crkve nalaze se 63 ikone koje je radio čuveni slikar Uroš Predić, a rimokatolička crkva se sa pravom ponosi slikama Mora Tana. Jednim od zaštitnih znakova ove opštine smatraju se i „Žuti bunari“, odnosno arterski bunari sa mineralnom vodom iz kategorije natrijum-hidro-karbonskih hipotermi. Tu je i spomenik kralja Petra I Karađorđevića podignut od belog bračkog mermera kao i stara brodska prevodnica „Šlajz“ koja je kruna vezivanja Velikog Bačkog kanala i reke Tise, izgrađena u birou Ajfela.
Foto: Opština Bečej
Preuzmite našu Android aplikaciju sa Google Play Store.
