NOVI SAD – Ulica Ignjata Pavlasa nalazi se u najužem novosadskom starom jezgru grada.
Iako nije preterano dugačka, u njoj su smešteni neki od najvažnijih objekata, važnih za sport, pozorište i muziku.
Prvi objekat od velike važnosti svakako je Sokolski dom, koji predstavlja nepokretno kulturno dobro kao spomenik kulture.
Zgrada Sokolskog doma podignuta je u periodu između 1934. i 1936. godine, po projektu arhitekte Đorđa Tabakovića, na molbu i za potrebe novosadskog Sokolskog društva, a pored Sokolskog društva i članova izgradnju su pomogli mnogi darodavci, ugledni građani kao i grad Novi Sad i Banska uprava.
Sokolski gimnastički sistem nastao je u Češkoj 1862. godine.
Zanimljivo je reći da su Česi organizaciju nazvali „Soko“ inspirisani srpskim narodnim pesmama u kojima se ova ptica pojavljuje kao simbol hrabrosti i slobode.
Osnivač ovog gimnastičkog sistema je dr Miroslav Tirš. Sokolski gimnastički sistem imao je zadatak da kod mladih kroz gimnastičke telesne vežbe razvija njihove najbolje osobine.
Sokolsko društvo u Novom Sadu je osnovano 1905 godine, i u svojoj stogodišnjoj istoriji, uspelo je da očuva izvorne principe i vrednosti Sokolskog (Tiršovog) gimnastičkog sistema nastalog u drugoj polovini 19. veka.
Dr Ignjat Pavlas bio je izuzetno zaslužan za veliki uspeh i ugled Sokolskog društva u Novom Sadu između dva svetska rata.
U dramatičnim događajima 27. marta. 1941. godine, sokoli su prvi izašli na ulice Novog Sada, a sa balkona Dunavske banovine, pred oko 15.000 ljudi, govorio je dr Ignjat Pavlas.
Nakon aprilskog sloma, Sokolski dom je prešao u ruke okupatora i postao dom Leventaša.
Za vreme zloglasne racije, januara 1942. godine na obali Dunava, zajedno sa svojim sokolima i veslačima, streljan je i gurnut pod led i dr Ignjat Pavlas.
Posle Drugog svetskog rata, 1945. godine, formirano je Prvo Gimnastičko društvo – Novi Sad.
Gimnastika kao sportska grana, imala je vodeće mesto u programu društva, koje se brzo razvijalo kako u masovnosti, tako i u kvalitetu.
Januara 1951. godine, Sokolski dom se predaje na korišćenje Prvom gimnastičkom društvu.
Iste godine, Gimnastički savez Jugoslavije, menja ime u „Partizan“, pa u skladu sa tim 1952. godine i društvo menja ime i postaje Društvo za telesno vaspitanje Partizan I, ali i dalje neguje gimnastičke programe za decu i odrasle, kao i sportsku gimnastiku.
Zbog toga su tereni koji se nalaze iza zgradnje Sokolskog doma Novosađanima poznatiji pod tim nazivom – Partizanovo igralište.
Celokupnu istoriju Sokolskog društva moguće je svakodnevno pogledati na svojevrsnoj izložbi na otvorenom.
Naime, na ogradi Partizanovog igrališta nalaze se paneli sa zapisom i fotografijama o istorijatu ovog veoma važnog društva.
Takođe, zgrada Sokolskog društva u Novom Sadu mnogo je poznatija pod nazivom Pozorište mladih, istoimenom pozorištu koje je tu smešteno.
Pozorište mladih osnovano je 1931. godine kao Pozorište lutaka, a poteklo je od Sokolske sekcije lutkara koja je u okviru Sokolskog društva formirana godinu dana ranije.
Od 1952. godine pozorište nosi ime Gradsko pozorište lutaka.
Šezdesetih godina, osim marioneta, uvode se i nove vrste lutaka – ginjol i javajke, da bi 1968.godine bila odigrana i prva „živa“ predstava, te od tada pozorište nosi svoj današnji naziv.
Osim na srpskom predstave su igrane na mađarskom, slovačkom, rusinskom i albanskom jeziku.
U okviru zgrade Sokolskog društva smešten je i Dom kulture, u kojem se održavaju svirke.
Drugi objekat od velike važnosti, ne samo za istoriju Novog Sada, već i čitavog prostora Ex-YU je čuveni Studio M (koji se zvanično vodi na adresi Pionirska 2, iako je front zgrade orjentisan ka Ulici Ignjata Pavlasa, baš kao i glavni ulaz u objekat).
Zgrada Studija M sagrađena je 1959. godine, prema projektu čuvenog novosadskog arhitekte Pavla Žilnika, uz zgradu Radija Novi Sad, koji je već bio smešten u bivšoj zgradi Doma udruženja trgovaca (Trgovački Lojd).
U početku je služila kao koncertna dvorana za koncerte klasične, zabavne i narodne muzike, dramske igrokaze i predstave, različite prigodne događaje i slično, sve dok sredinom šezdesetih u Jugoslaviji nije počeo da dominira rokenrol.
Neke od najboljih svirki su održane u Studiju M, a neki od najboljih albuma snimljeni su u Radiju Novi Sad.
Radio Novi Sad je imao dva studija u kom su mnoga velika imena poput EKV-a, Buldožera i mnogih drugih snimila poznate albume.
Sedamdesetih i osamdesetih godina nije bilo benda u Jugoslaviji koji nije svirao u Studiju M.
Novi Sad je nekad u tom produkcijskom smislu bio veoma zanimljiv.
Prvi dani džeza održani su u Studiju M, a čuvenom Četu Bejkeru je to bio jedan od poslednjih nastupa u karijeri.
Korni grupa je svoj poslednji nastup održala u Studiju M, objavljen je kao dupli album, jedna ploča je koncertna, a druga su hitovi.
Grupa Azra je u Studiju M svojevremeno svirala kao predgrupa, a Prljavo kazalište i Leb i sol su održali gomilu svojih koncerata u tom prostoru.
Prvi koncertni zapis Bijelog dugmeta ikad snimljen nastao je upravo u Studiju M.
Oni su tada imali jedan album, dosta su bili neuvežbani, ali je koncert bio odličan, prisećaju se stariji sugrađani koji su imali priliku da ih slušaju.
Slovenački Buldožer je snimio svoj drugi album u Radiju Novi Sad.
U koncertnoj sali svoj prvi koncert 1980. održao je mladi pijanista Ivo Pogorelić.
U ovom studiju albume su snimali i EKV, Bajaga, „Laboratorija zvuka“, Zvonko Bogdan, a Balašević svoj rani hit „Prva ljubav“.
Od svih bendova bivše Jugoslavije, samo Indeksi i grupa Smak nisu nikada svirali u Studiju M.
Studio M možda jeste izgubio svoj pravi smisao jer se u njemu više ne snimaju albumi i ne održavaju svirke, ali ostaju snimci kao svedoci jednog vremena.
Studio M danas služi kao prostor za umetničke izložbe.
Ukoliko vas tokom šetnje centrom Novog Sada put nanese u ulicu Ignjata Pavlasa, obavezno pogledajte neku predstavu u Pozorištu mladih ili svratite na neku svirku u Domu kulture.
Ako ste više sportski tip, okupite društvo i odigrajte neku utakmicu na Partizanovom igralištu.
Za koju god varijantu da se odlučite, nećete pogrešiti
Pročitajte još:
Preuzmite našu Android aplikaciju sa Google Play Store.
