SREMSKA MITROVICA – Promocija „Spomenice žrtava Drugog svetskog rata u Sremskoj Mitrovici” održana je u Baroknoj sali Muzeja Srema u sklopu osamdesete godišnjice stradanja rodoljuba na Spomen-groblju. „Spomenicu” je pedesetih godina dvadesetog veka izradio Jovan Udicki, a ove godine su je dopunili, proširili i priredili Jovana Trivunović i Stevo Lapčević kustosi Muzeja Srema.
U sklopu obeležavanja 80 godina od Akcije Viktora Tomića Arhiv Vojvodine ponovo je objavio „Spomenicu žrtava Drugog svetskog rata u Sremskoj Mitrovici” Jovana Udickog koja se bavi žrtvama samog grada Sremske Mitrovice između 1941. i 1945. godine i prvi put je objavljena 1955. godine, ali, kako se kaže u uvodu knjige, usled finansijskih i tehničkih razloga originalan rukopis je tada skraćen i stilski izmenjen. Ove godine, objavljeno je drugo, dopunjeno i prošireno izdanje koje sadrži dodatna dokumenta, fotografije i biografiju autora Jovana Udickog.
Stevo Lapčević objašnjava da su Jovana Trivunović i on, nakon uvida u rukopis ove knjige koji se čuva u Muzeja Srema i ostale muzealije, u novo izdanje dodali još dva dokumenta: „To je jedan tajni dokument OZNE pisan nakon rata o ustaškom aparatu u Sremskoj Mitrovici i drugi dokument posvećen Kustodiji u kojem se objašnjava gde je bila, kako je funkcionisala, ko su bili ljudi koji su bili na njenom čelu itd. Ta dva dokumenta su posebno važna zato što prvi govori o ljudima koji su činili ustaški aparat, pobrojani su poimence, i objašnjava se njegova struktura što do sada nije bilo publikovano, a drugi dokument je značajan zato što najveći broj ljudi u ovom gradu više ne zna gde je bila u stvari Kustodija, a nalazila se preko puta Muzeja Srema. Spomenica sadrži oko 700 imena žrtava nacističkog i ustaškog terora i najveća vrednost pomenika je što se Jovan potrudio da pribavi bar po dva do tri reda njihove biografije, tako da za te ljude, zahvaljuući njemu, znamo ne samo ko su, šta su, kad i gde su rođeni, nego i čime su se bavili gde su, kad su i zbog čega su postradali.”
Priređivači ove knjige nastavljaju svoja istraživanja i planiraju da i dalje analiziraju dokumenta i muzealije koje su im dostupne. Najavili su i naučnu konferenciju posvećenu ustaškom teroru u Sremu 1942. godine koja će biti organizovana do kraja godine.
„Jovana Trivunović koja je priredila sa mnom Spomenicu radi istraživanje stradanja ljudi po selima, sondiranje genocida na osnovu popisa žrtava Muzeja žrtava genocida iz 1942. godine, ona vrši analizu i dolazi do statističkih podataka o tome koliko su ljudi imali godina, kojeg su bili pola, nacionalnosti, gde su likvidirani, zašto i ko su bili egzekutori i ti podaaci su značajni zato što opet pokazuju da je genocid bio planski, da je on podjednako sprovođen i nad muškarcima, i ženama, i nad decom i da ne može biti reči o zatvaranju, deportovanju ljudi pod oružjem, nego da se bukvalno radilo o istrebeljenju celokupnog stanovništva,” dodao je Lapčević.
Spomenica predstavlja redak slučaj višegeneracijskog kontinuiteta i nastavljanja ranijeg istoriografskog, zadužbinskog dela i plod je značajnog, ispravnog i korisnog napora njenih autora, navodi se u recenziji knjige koju potpisuje Čedomir Antić, istoričar. Prema njegovoj oceni Jovana Trivunović i Stevo Lapčević skromno su „priredili, obradili i predgovor napisali…”, ali su suštinski – na temeljima pre sedamdeset godina napisane i donekle zaboravljene Spomenice autora Jovana Udickog sastavili novu, osavremenjenu spomenicu.
Moderator promocije bio je Danilo Jadranski istoričar koji je govorio o istorijskom kontesktu događaja, ali i o vrednosti ovog novog izdanja knjige.
Pročitajte još:
Preuzmite našu Android aplikaciju sa Google Play Store.
