NOVI SAD – U Arhivu Vojvodine, pred brojnim auditorijumom u svečanoj sali Muzeja prisajedinjenja, održana je promocija knjige „Pokatoličavanje Srba – Prekrštavanja na području Zagrebačke nadbiskupije između 1941. i 1945. godine” autora dr Filipa Škiljana.
Ovu značajnu knjigu, koja govori o duhovnom genocidu srpskog naroda, izdao je 2022. godine Arhiv Vojvodine u saizdavaštvu sa Arhivom Srba u Hrvatskoj odnosno Srpskim narodnim vijećem i Arhivom Republike Srpske.
Dr Filip Škiljan je naučni saradnik Instituta za migracije i narodnosti u Zagrebu, na Znanstvenom odsjeku za etnička istraživanja i nacionalne manjine. Magistrirao je i doktorirao na Odsjeku za povjest Filozofskog fakulteta Sveučilišta u Zagrebu. Tokom prethodnih 20 godina radio je pri Institutu za migracije i narodnosti u Zagrebu, Srpskom narodnom vijeću – Arhivu Srba u Reublici Hrvatskoj i kao kustos u Javnoj ustanovi Spomen-područje Jasenovac. U brojnim objavljenim naučnim radovima bavio se etničkim studijama, dijasporskim zajednicama, nacionalnim manjinama, sociološkom teorijom i u velikoj meri temom prisilnog iseljavanja i prekrštavanja Srba od strane ustaškog režima kvislinške Nezavisne Države Hrvatske tokom Drugog svetskog rata, i sa tim u vezi stradanjem pravoslavnog klera i sakralnih objekata Srpske pravoslavne crkve u NDH. U tom smislu ova publikacija dr Škiljana o masovnom prevođenju pravoslavnog stanovništva na rimokatoličku i grkokatoličku veroispovest na području Zagrebačke nadbiskupije, sinergetskim delovanjem civilnih i crkvenih vlasti na čelu s nadbiskupom Stepincem, predstavlja nastavak njegovog rada kojim je dao krucijalan doprinos borbi protiv revizije ovih nepobitnih činjenica.
Naime, u svojoj trotomnoj studiji, autor je obznanio rezultate svog obimnog istraživanja brojnih fondova Hrvatskog državnog arhiva, Državnog arhiva u Bjelovaru, Arhiva Srbije u Beogradu, Nadbiskupijskog arhiva u Zagrebu, koristeći se i drugom objavljenom građom (onovremena i savremena štampa, intervjui sa svedocima, naučna literatura). Naime, na osnovu ove naučno utemeljene i argumentovane studije, raspolažemo podacima o čak 67.708 poimenično utvrđenih lica koja su prešla u katoličku veru.
Učesnici na promociji bili su istoričar Dejan Ristić, direktor Muzeja žrtava genocida, Ognjen Karanović, istoričar i politički analitičar, dr Nebojša Kuzmanović, direktor Arhiva Vojvodine i dr Filip Škiljan, autor ovog izuzetno značajnog dela.
U svom obraćanju prisutnima, dr Nebojša Kuzmanović, direktor Arhiva Vojvodine, istakao je da je obznanjivanje ovakvih dokumenata, koji predstavljaju dokaz o duhovnom genocidu srpskog naroda, izuzetno značajno kao deo moralno i nacionalno odgovornog projekta. Ujedno, ova publikacija predstavlja i nastavak bogatog izdavačkog opusa Arhiva Vojvodine kakav je koncipiran od sredine 2018. godine, a koji je do sada iznedrio izuzetno značajna izdanja koja se odnose na afirmisanje i negovanje kritičke kulture sećanja. Dr Kuzmanović je najavio da će promocije knjige biti održane i u Beogradu, Banjaluci i Zagrebu, kao i da je sa dr Škiljanom dogovoren novi zajednički projekat.
Ognjen Karanović je naglasio da trotomno izvanredno delo dr Filipa Škiljana apsolutno dokazuje genocidni karakter ustaške zločinačke tvorevine NDH, te da sada i širi slojevi javnosti u kompletnom regionu imaju priliku da vide da se činjenice nalaze upravo u arhivskoj građi. Takođe, Karanović je naglasio da, ukoliko bismo dopustili da sećanje na ove žrtve duhovnog genocida nad Srbima budu zaboravljene ili marginalizovane, počinili bismo novi zločin kao kolektivitet. Značaj ovog dela je i u tome što predstavlja predložak za nastavak rada u oblasti istraživanja i u drugim područjima bivše NDH, kako bi se na objektivan i sveobuhvatan način počinjeni duhovni genocid sačuvao od zaborava ili istorijskog revizionizma.
Po rečima Dejana Ristića, direktora matične i centralne institucije koja se bavi kulturom sećanja, u pitanju je kapitalno delo koje dokumentuje duhovni genocid koji je osmislio, kodifikovao i sproveo državni aparat NDH. Naveo je da smo do sada imali procene o smrtnosti, demogradske podatke o migracijama, a da nakon ove publikacije govorimo o duhovnom genocidu koji se desio u najširim razmerama u XX veku. Kultura sećanja, po mišljenju Dejana Ristića, ne treba biti sama po sebi cilj. Utemeljena na činjenicama, ona pruža naučni doprinos naučnoj zajednici Republike Srbije, ali i Hrvatske i podsticaj da se njome bave.
Pročitajte još:
Preuzmite našu Android aplikaciju sa Google Play Store.
