Ima tačno 622. godine od kada je mongolski osvajač Tamerlan, 24. marta 1401. godine, u svom pohodu kroz Aziju i Sredozemlje osvojio, danas poznati sirijski, grad Damask.
Zanimljivo je, napisati i na trenutak, saznati da, u celosti ime ovog osvajača glasi Timur Barlas Bin Taragaj (перс. تیمور Temūr, Chagatai: Temür). Ipak, u Istoriji je ostao upamćen kao Timur Lenka, što u prevodu znači Timur Hromi. Naš narod ga bolje pamti kao ličnost, koja je potukla i ubila turskog sultana Bajazita u bici kod Angore 1402. godine, i u čijem haremu je bila srpska princeza Olivera Lazarević, ćerka kneza Lazara i Milice Hrebeljanović.
Bilo kako bilo, čitajući o Bajazitovom porazu, uvek sam se naslađivao, a Timura Hromog doživljavao, na neki način, kao ličnu osvetu nad Bajazitom, zbog sudbine princeze Olivere. Bajazit nije tema ovog teksta pa se vraćamo Timuru Hromom, Tatarskom emiru, iz porodice Džingiskanida. Ovo govori da Timur vuče poreklo od Džingis-kana, mongolskog osvajača i utemeljivača dinastije Dđingiskanida, od kojeg je drhtao ceo poznati svet onog vremena. Isto će važiti i za Timura Lenku, potomka pomenutog kana, kojeg istorijska nauka pamti kao najvećeg svetskog vladara toga vremena.
Ostalo je zabeleženo ispoljavanje jezive surovosti tokom vojno-osvajačkih ekspedicija kada su osvajani mnogi gradovi i teritorije Azije i Bliskog istoka, a neki od savremenika njegovu vojsku su nazivali „mašinom za ubijanje“. Pored gnusobe opustošenja, a u velikoj suprotnosti sa istom, ipak treba spomenuti veliko interesovanje Timura Lenke za arhitekturom. Za njim ostaju izgrađene mnoge džamije, medrese, sistemi za navodnjavanje u Avganistanu, Jermeniji i Iranu. Zatim dvorac Ak Saraj u rodnom mu gradu Kešu kao i dvorci Kuk Saraj i Bustan Saraj u gradu Samarkandu. U zaostavštinu mu se pripisuju i dva mauzoleja izgrađena u čast svom rano preminulom sinu Džahangiru i svome učitelju Burhanudinu koga je izuzetno poštovao.
Nakon smrti svoje žene Bibi Kanum, njoj u sećanje i njenu čast, Timur naređuje zidanje još jednog mauzoleja, medrese i parka okruženog zidinama. Mnoge njegove građevine se mogu i danas videti na teritorijama država Iran, Irak, Uzbekistan i Kazahstan.
Pored ljubavi prema arhitekturi Timur Lenka se pokazao kao dobar organizator države i društva. Izdao je detaljan zakonik prožet pravilima Islama. U svakog moment bio je okružen sa 315. lica koja su ujedno bila njegova lična pratnja. Oni su vodili brigu o državnom aparatu. To su bili razni činovnici, oficiri i drugi učenjaci koji su revnosno vodili brigu o protoku robe i novca, potrebama vojske, kao i o sistemu prava i kulturi. U toku pripreme napada na Kinu 1405. godine zadesiće ga smrt u 45.toj godini života.
Timur Lenka biće inspiracija mnogima od koji treba izdvojiti kompozitora Hendla koji 1724. godine napisao operu „Timurlan“, američki pesnik Edgar Alan Po 1824. godine, napisao je pesmu pod istim imenom „Tamerlan“ dok je Metju Levis 1811. godine napisao dramu „Timur Tatar“, a Robert Huard pripovetku „Gospodar Samarkanda“.
Pročitajte još:
Preuzmite našu Android aplikaciju sa Google Play Store.
