U Kini je došlo do demografske prekretnice.
Zemlja, poznata po sprovođenju surove reproduktivne politike proteklih decenija, posle 60 godina, po prvi put beleži pad u broju stanovništva. Prema podacima koje je objavio Kineski nacionalni biro u 2022. godini taj broj je opao za oko 850.000 hiljada.
Kineski zvaničnici ističu da je do pada prvi put došlo prethodne godine kada je broj umrlih premašio broj rođenih, međutim, zapadni statističari smatraju da je do ovog pada došlo znatno ranije. Suočavanje Kine sa demografskim padom svakako predstavlja svojevrsnu prekretnicu, budući da će Komunistička partija Kine (KNK) morati da prilagodi svoju zdravstvenu i socijalnu politiku starijem stanovništvu.
Nakon objavljivanja informacija o padu stanovništva, cene kineskih akcija kompanija za proizvode za negu beba su odmah pale, ali će se za nekoliko godina negativni demografski trend sigurno pogubno odraziti na ukupne stope kineskog ekonomskog rasta.
Prema objavljenim podacima stopa nataliteta je pala na rekordno nizak nivo od 6,77 rođenih na 1.000, što je pad sa 7,52 godinu ranije i najniži nivo od 1949. godine. Rođeno je oko 9,56 miliona beba, u poređenju sa 10,62 miliona 2021. godine, i to uprkos pritisku vlade da podstakne više bračnih parova da rađaju decu.
Od politike “jednog deteta” do poreskih olakšica za veće porodice
Peking je 1980-ih godina uveo politiku “jednog deteta”, koja je potom ukinuta, kada su vlasti shvatile da je ograničenje doprinelo brzom starenju stanovništva i smanjenju radne snage što bi moglo ozbiljno da ugrozi ekonomsku i socijalnu stabilnost zemlje.
Da bi zaustavila pad nataliteta, kineska vlada je 2015. objavila da će bračnim parovima dozvoliti da imaju dvoje dece. Ali nakon kratkog porasta u 2016, nacionalna stopa nataliteta je nastavila da pada.
Potom je politika dodatno ublažena 2021. godine, kada je parovima dozvoljeno da imaju troje dece, a roditeljima su pružene poreske olakšice, duže porodiljsko odsustvo i druge olakšice. Neke pokrajine ili gradovi najavili su gotovinske isplate roditeljima koji imaju drugo ili treće dete.
Međutim, posle decenija politike jednog deteta koja je kazneno obeshrabrila parove da osnuju veliku porodicu, kao i rastućih troškovi života, ove olakšice nisu urodile plodom.
Kako je došlo do pada?
Novi napori za rast stanovništa tek treba da daju rezultate, budući da sada ukinuta stroga politika nije bila jedina prepreka parovima u osnivanju porodice.
Naime, pre svega mladi sve kasnije stupaju u brak, ili odlučuju da uopšte nemaju decu. Takođe, decenije politike jednog deteta, stavile su teret na decu rođenu posle osamdesetih godina, da umesto gajenja dece, brinu o starim roditeljima.
Kinezi, koji su na društvenim mrežama reagovali na statističke podatke, istakli su da mnogi ne mogu da priušte decu, a da ih u time sprečavaju cene nekretnina, nedovoljna socijalna pomoća, kao i problemi u zdravstvenom i obrazovnom sistemu.
“Ko se usuđuje da ima decu, cene stanova su tako skupe, niko ne želi da se venča, pa čak ni da se zaljubi, a kamoli da ima decu”, rekao je jedan korisnik društvene mreže “Veibo”.
Godine pandemije, svakako nisu olakšale situaciju. Politika nultog kovida dogurala je kinesku ekonomiju do ivice propasti, a frustracija građana zbog političkog sistema postala je očigledna tokom protesta krajem 2022. godine,.
“Ovaj trend će se nastaviti i možda pogoršati nakon Kovida”, rekla je za CNN Jue Su, glavni ekonomista u “Economist Intelligence Unit”.
Ona ističe da bi visoka stopa nezaposlenosti mladih i slaba primanja mogla dodatno da odlože planove za brak i osnivanje porodice.
“Kritična faza tranzicije”
Na konferenciji za novinare, Kang Ji, šef Nacionalnog biroa za statistiku, rekao je da ukupna kineska ponuda radne snage i dalje premašuje potražnju i da ljudi ne treba da brinu o padu stanovništva.
Međutim, pojedini ekonomisti tvrde da Kinezi još nisu svesni stepena negativnog uticaja koji će demografski pad imati na njihovu nacionalnu ekonomiju. Već, na primer, evidentni su ogromni problemi na kineskom tržištu nekretnina, gde su generisani enormni dugovi, a jasno je da zemlja sa niskim natalitetom ne može da održi zamah u poslovanju nekretninama, koji je bio motor privrednog rasta decenijama.
“Kineska ekonomija ulazi u kritičnu fazu tranzicije, više nije u stanju da se oslanja na obilnu, konkurentnu radnu snagu koja će pokretati industrijalizaciju i rast”, rekao je Frederik Nojman, glavni azijski ekonomista HSBC-a.
Ji Fuksian, istraživač akušerstva i ginekologije na Univerzitetu Viskonsin-Medison i stručnjak za promene stanovništva u Kini, rekao je da su “demografski i ekonomski izgledi Kine mnogo mračniji nego što se očekivalo”.
Mnogi stručnjaci smatraju da će Peking morati da promeni svoju zdravstvenu i socijalnu politiku kako bi ga postepeno prilagodio novom demografskom sastavu.
Demografski pad Kine i usporavanje kineske privrede imaće značajan negativan uticaj na ukupan potencijal svetskog ekonomskog rasta.
Kinesko radno sposobno stanovništvo dostiglo je vrhunac 2014. i predviđa se da će se smanjiti na manje od jedne trećine tog vrha do 2100. godine, dok se predviđa da će broj ljudi starijih od 65 godina u velikoj meri nastaviti da raste, nadmašujući radno sposobno stanovništvo Kine blizu 2080. prema analizi koju je prošle godine objavio Svetski ekonomski forum.
Japan i Južna Koreja se takođe suočavaju sa padom nataliteta, a stanovništvo stari i počinje da se smanjuje uporedo sa njihovim ekonomskim razvojem, što predstavlja izazov za njihove vlasti.
Prema projekcijama Ujedinjenih nacija, do 2050. godine Kina će imati oko 100 miliona stanovnika manje nego danas.
Pročitajte još:
Preuzmite našu Android aplikaciju sa Google Play Store.
