Vizantijski kalendar je bio kalendar zvanično upotrebljavan u Vizantijskom carstvu od 988 i vladavine Vasilija II, do pada carstva 1453. Takođe je korišćen u zemljama pod vizantijskim uticajem, npr. Srbiji.
Od ova tri kalendara, Srbi su koristili vizantijski do pada Despotovine 1459. godine napuštajući ga postepeno u korist Julijanskog kalendara, koji je stupio u zvaničnu upotrebu tokom razdoblja Kneževine i Kraljevine Srbije u 19.veku.
Naposletku, nakon formiranja zajedničke države Srba, Hrvata i Slovenaca, Narodna skupština usvojila je 10. januara 1919. godine Zakon o izjednačavanju starog i novog kalendara po kome je određeno da u celoj državi na dan 15.01.1919. po “starom” prestaje da važi Julijanski kalendar i da se danom 28.01.1919. godine uvodi računanje vremena po “novom”.
Vizantijski kalendar
Bio je identičan Julijanskom kalendaru, osim što su imena meseci bila transkribovana sa latinskog na grčki jezik, prvi dan godine je bio 1. septembar, a prva godina je najčešće bila po carigradskoj eri, 5509-08. pne. Da bi ste dobili godine carigradske ere, dodajte godini naše ere 5508 za datume od 1. januara do 31. avgusta odnosno 5509 za ostatak godine.
Pre naše ere: godina V vizantijske ere zahvata godine (5510-V)-(5509-V) pre nove ere, odnosno u godini P pre naše ere počinje 5510-P godina vizantijske ere.
Od 1.(julijanski) / 14.(gregorijanski) septembra 2021, do kraja avgusta 2022, po starom kalendaru, teče godina vizantijske (carigradske) ere:
7530 (“arapskim” brojem)
͵ζφλʹ (grčkim)
҂ЗФΛ, nadvučeno titlom: “ ҃ ” (→ ćirilični brojevi).
Početak godine vizantijskog indikta je oko 462. promenjen na 1. septembar a 537. je zvanično usvojen kao način da se identifikuje vizantijska godina.
Ipak, vizantijski istoričari, poput Maksima Ispovednika, Teofana Ispovednika i Đorđa Sinkela su sve do desetog veka počinjali svoju godinu 25. marta (Blagovesti) i brojali godine od tog datuma u 5493. pne. Pomenuta era se nazivala “antiohijska” ili “aleksandrijska” .
Latinski meseci su transkribovani na grčki još od kako su Rimljani zauzeli istočni Mediteran. Prestupni dan vizantijskog kalendara je dobijan na isti način kao i bisekstilni dan prvobitne rimske verzije julijanskog kalendara, udvojenjem šestog dana pred martovske kalende, tj. udvojenjem 24. februara (numerisanje dana u mesecu od prvog nadalje, a time i prestupni dan 29. februar je uvedeno u kasnom srednjem veku).
Kalendar je korišćen i kod Srba u srednjem veku, a osim septembarskog, postojalo je i tzv. martovsko datiranje, naročito do Dušanovog vremena (polovina 14. veka), a izgleda i kasnije — Zaharije Orfelin u svom “Večnom kalendaru” iz 1783. objašnjava da postoje “astronomičeski” i “graždanski god”. Astronomska godina potiče od kretanja Sunca duž zodijaka, i “načinajet v mesec Mart, jako togda bilo sotvorenije vsego mira” (stvaranje sveta). Građanska godina je “uražden(a) k upotrebljeniju hristijanskih narodov” i počinje januarom “radi roždestva Hristova”.
U hronologiji datoj u istoj knjizi Orfelin smatra mart za prvi mesec “leta mirobitija” (“godine postojanja sveta”). Isusovo rođenje je datirano 25. decembra, ovde nazvanog “desetog meseca”, godine 5508. Ako to poistovetimo sa decembrom 1. pne., to bi značilo da je po martovskom datiranju početak godine “kasnio” šest meseci (po ovoj varijanti) – tj. 5509. bi počela 1. marta 1. godine naše ere, umesto 1. septembra 1. godine pre naše ere.
U Rusiji bi se to nazvalo “martovskim” datiranjem, za razliku od “ultramartovskog”, prema kojem godina počinje pola godine pre vizantijske, septembarske, godine.
Takođe se u nekim najstarijim spisima (“Skazanije ob obreteniji moštej svetago Klimenta” i “O pismeneh črnorisca Hrabra”) može naići i na eru Seksta Julija Afrikanca, po kojoj je od Postanja do Isusovog rođenja prošlo 5500 godina (upravo, Sekst je Isusovu Inkarnaciju postavio na prvi dan 5501. godine Sveta, što bi odgovaralo 25. martu 1. godine pne.).
Nakon pada Vizantije, kalendar je i dalje korišćen u Rusiji, na ruskom jeziku, do 1700. i reformi Petra Velikog, s tim što se Nova godina do 1492 računala od 1. marta.
Još ga u nekoj meri koriste neke pravoslavne crkve (crkvena nova godina je 1. septembra po julijanskom kalendaru).
Neki pojedinci u Srbiji misle da je ovaj kalendar stari srpski kalendar (što je tačno samo utoliko što je bio u upotrebi u srpskoj srednjovekovnoj državi), iz čega zaključuju da srpska istorija traje 7500 godina.
Preuzmite našu Android aplikaciju sa Google Play Store.
