NOVI SAD – Pre više od 45 godina krenula je izgradnja naselja Bistrica, ili onoga što nam je danas poznato kao Novo naselje. Tada je to bila njiva, potpuno odvojena od grada. Tako je ostvaren plan da se ovde gradi, a datirao je još od 1950-ih godina.
Gradnju su pratili mnogi problemi, ali su vredne ruke neimara i domišljatost tadašnjih inženjera izgradile moderno naselje koje će se u narednim decenijama potpuno spojiti sa ostatkom urbanog dela grada.
Novo naselje je, prema rečima ljudi i novinara koji su sve pratili od samog početka, građeno na najboljem obradivom zemljištu, međutim rast grada i prosperitet tadašnje države i bio je važniji.
Prve zgrade na Novom naselju, niču u Ulici Bate Brkića i to na brojevima od 18-26, te prve višespartnice imaće 8 spartova i biće veoma dugačke, u prizemlju su ostavljeni lokali za zanatlije, trgovce i ugostielje.
Posle manje pauze, početkom 1978. godine,k nastavlja se izgradnja Novog naselja, prve završene zgrade su osmospratnice kod buduće RK “Mladost” i zgrade u Bate Brkića.
Prvi problem, podzemne vode
Krajem februara pojavlju se prvi problemi na gradilištima, a to su podzemne vode, što će se i u budućnosti pokazati kao problem na mnogim gradilištima, jer Novi Sad leži na močvarnom tlu.
Problemi su nastali nakon naglog topljenja velike količine snega. U pomoć radnicima stupaju cisterne “Čistoće” koje neprestano crpe vodu. Na nekim mestima dubina vode je i pola metra. Najugroženija je zgrada A-4, gde je voda potopila tek izgrađene temelje i pretvorila ih u bazene.
Nova moderna pijaca
Nijedno naselje nije potpuno bez pijace, pa tako početkom 1978. kreće gradnja nove moderne pijace, koja će imati 139 metalnih tezgi kao i 22 boksa za prodaju lubenice.
Početak radova na objektu koji će kada se završi dobiti ime “Satelitska pijaca”. U julu se pijaca završava i vremenom će biti proširena i modernizovana i dobiće današnji oblik. Novina je da će pijaca imati 4 hidranta za održavanje higijene.
Radovi napreduju velikom brzinom, novi metod gradnje
Od prvih 25 stambenih zgrada koje se dižu na Novom naselju čak 14 zgrada gradi se po novom sistemu IMV Žeželj, koji se koristio i u izgradnji zgrada na Limanu III i IV. Očekuje se da zgrade budu useljene u septembru. U junu su obišli radove na tri solitera u centralnom delu naselje kod buduće RK “Mladost”, koja će kasnije biti pretvorena u megamarket.
Nestašica usporila radove
Zbog nestašice parketa i strujomera radovi su usporeni, javljeno je tada iz Neimara, a kada su ovi problemi rešeni, radovi su nastavljeni neometano.
Put Bačkopalanačkog odreda postaje centralna ulica Novog naselja
Put Bačkopalančkog odreda glavna je saobraćajnica u ovom naselju, a tu se najviše i gradi. Zgrade niču na desnoj strani ulice i grade se po najnovijim sistemima gradnje, ova ulica kasnije će postati Bulevar, a od 1991. godine dobiće novo ime, Bulevar Jovana Dučića.
Prve zgrade prolaze tehnički pregled i čekaju useljenje
Prva zgrada pred useljenjem je već u novembru 1978. godine. Rade se poslednji tehnički prijemi i procesi za dobijanje upotrebne dozvole.
Prva zgrada koja je u planu da dobije nove stanare je zgrada A1-4 sa 54 stana, zgrada će odmah posle tehničkog prijema biti priključena na grejanje, međutim uskoro će uslediti razočarenje za stanare, kada saznaju da će u zgradu moći da se usele tek u martu 1979. godine. Januar je bio period kada su građevinari išli na odmor, pa je i ova činjenica znatno usporila useljenje. Na gradilištima širom grada vlada kratko zatišje.
Izgradnja nove škole
Krajem 1978. godine kreće na Novom naselju gradnja nove zgrade osnovne škole na čak 7100 kvadrata. Arhitekta je Albert Josipović iz Zavoda za fizičku kulturu. Škola će poneti ime “Prva Vojvođanska brigada” i nalaziće se u Ulici Seljačkih buna.
Prve učenike ova škola prima u školskoj 1980/1981. godini, a potpuno će biti završena 1981. godine i biće najveća škola u gradu.
Kada se škola završi, iako je najveća, njen kapacitet neće biti dovoljan, pa će deo učenika ići u školu na Satelit.
Privremena toplana na Detelinari
Početkom 1979. godine stiže prvi gas do tek izgrađene privremene toplane na Detelinari. Nakon ovoga omogućeno je da na Novom naselju krenu prve grejne probe pred useljenje, a 19. februara stigla je i prva topla voda u nove zgrade. Pet dana kasnije kreće grejanje praznih stanova u Ulici Bate Brkića. Polako se pripremaju i poslovni prostori u prizemlju zgrada. Ovo je novina u gradnji u Novom Sadu, koja će u narednom periodu postati normalna. Cena zakupa za trgovce, zanatlije i ugostitelje u početku će biti simbolična. Nakon svih proba, 13. i 14. marta zgrada A1-4 dobija upotrebnu dozvolu.
Prvi stanari useljavaju se 19. marta.
Useljenje i uručivanje ključeva pratila televizija Novi Sad
Torbe i razne sitnice stanari donose svojim automobilima dok se nameštaj donosi kombijima i kamionima. Kada ulice dobiju nazive ova zgrada nalaziće se na broju tri u Ulici Bačkopalanačkog odreda, a kasnije na Bulevaru Jovana Dučića.
Druga zgrada A1-3 useljena je nekoliko dana kasnije, nalazi se na broju 7. U tom trenutku u Novom Sadu se gradi oko 5000 stanova, a u narednom periodu planira se gradnja od 7000-8000 stanova na teritoriji grada.
Prvi stanari, porodica Berenji i njihova tragedija
Prva se u zgrade useljava porodica Berenji, otac Stevan, majka Ljubinka i sinovi devetogodišnji Dejan i i petogodišnji Darko. Stan im je dodelila zajednička služba Medicinskog fakulteta. Njihovo useljenje snima TV Novi Sad, a tu su i novinari iz raznih listova.
Porodicu Berenji 2001. godine pogodila je tragedija, kada im je sin Darko posle kraće bolesti preminuo na letovanju u Grčkoj. Stan u koji su se prvi uselili prodali su 2010. godine.
Banka, pošta, cvećara. Bez prodavnice, autobuske linije i ulične rasvete
Useljenja se nastavljaju tokom aprila, kada se useljava objekat A2-2 sa 126 stanova u Ulici Bate Brkića. U objekat A1-1 useljava se Novosadska banka, a u A1-2 pošta i cvećara. Još uvek nema kompletne ulične rasvete, prodavnice i autobuskog prevoza.
Ostavljeno je dovoljno mesta koje će biti popunjeno do kraja 1980-ih i tokom 1990-ih godina. Novo naselje tada broji manje od hiljadu stanovika. Danas ovde živi gotovo 50.000 ljudi.
Prva privremena autobuska linija
Godine 1979. godine, 6. avgusta, uvodi se prva privremena autobuska linija i to samo u špicevima od 05.00 do 08.50 i od 12.33 do 16.18 sati. Polasci su na svakih 15 minuta.
Novi problemi za stanare
Nisu sve zgrade još završene- oko stanova nalaze se gradilišta i neuređene poljane, pa su stanovnici novog dela grada u oktobru 1979. godine naišli na nove probleme.
Naime, u većini stanova i oko samih zgrada pojavili su se miševi i druge štetočine. Miševi nalaze razne načine da se sklone od jake zime i beže u tople stanove, napadajući džakove sa brašnom i šećerom. Mesna zajednica, koja je tek osnovana, savetuje građane da se sami snalaze. U isto vreme radovi na školi napreduju veoma brzo i škola je sada pod krovom.
Nastavak useljenja usporava nestašica parketa za stanove
Od ukupno osam kula u Ulici Bačkopalanačkog odreda useljeno je šest, ostale dve još čekaju stanare.
Glavni problem je nestašica parketa i drugih materijala. U to vreme Jugoslavija se borila sa nestašicom mnogih osnovni potrepština.
Deteržent i kafa su najviše falile, a do kraja oktobra i one stižu u prodavnice širom države. Pokrajinska i državna vlast svaljuju krivicu sa jednih na druge, a količine svih roba su ograničene.
Ubrzo će Novo naselje po odluci gradskih otaca postati središte nove gradske opštine Podunavlje.
Novi dom zdravlja i toplovod
Godine 1985. bliže se kraju radovi na izgradnji Doma zdravlja na Novom naselju, a građen je sredstvima samodoprinosa. Radovi su pri kraju, a ostalo je još da se urade prilazni putevi i plato ispred zgrade, biće useljen u maju 1986. godine. Zgrada ima sličan izgled kao zgrada DZ na Limanu 4.
U januaru 1986. godine kreće gradnja i toplifikacija dela Novog naselja i Satelita, gradi se nadzemni toplovod, a cevi će ovako ostati sve do 21. veka, kada će biti ukopane ispod zemlje.
Novo naselje danas
Novo naselje danas je deo Novog Sada u kom živi više od 50.000 stanovnika. Kada mu danas prilazite ne možete da zamislite da je nekada bio odvojen od grada njivama i livadama. Pored Detelinare i Limana jedan je od najgušće naseljenih delova grada.
Ova tri naselja zajedno broje preko 150.000 stanovnika, a prema nekim izvorima taj broj bi mogao biti i veći. Bivša opština Podunavlje danas bi brojala preko 100.000 stanovnika. Danas, zajedno sa Satelitom, Novo naselje ima 2 osnovne škole, 5 obdaništa i specijalnu školu “Dr Milan Petrović”.
Preuzmite našu Android aplikaciju sa Google Play Store.
