PEĆINCI – Skriveni dragulji u opštini Pećinci: Svinjarska koleba, Aksentijev kućerak, Obedska bara, Kupinik i još sto čuda koja čekaju da ih posetite.
U momentu kada je, u drugoj polovini XIX veka, posred Srema prošla pruga, uspostavila se i “granica” između vinskog i svinjskog Srema. Analogija je jasna: južno od pomenute pruge, među gustim hrastovim šumama bilo je mnogo čopora svinja, a severno od nje, prema Fruškoj gori, postojali su nepregledni čokoti vinove loze.
E, u tom južnom delu duh nekadašnjih paora ovog dela Srema, oko Pećinaca, i dan-danas je živ i autentičan. Ušuškanu u Donjem Sremu, ovu opštinu čini 15 sela i to na samo 25 kilometara udaljenosti od Beograda.
Neka mesta poput Kupinova, ispričaće vam meštani, ponose se svedočanstvom o postojanju nekadašnje, poslednje srpske prestonice još u XIV veku. Osim istorijskih činjenica koje ćete čuti ovde možete toliko toga i videti: od toga kako se nekada živelo, u kakvim kućama se boravilo, do toga kako izgleda svinjarska koleba, kako se ovde arhaično kaže, ali i srednjovekovno utvrđenje Kupinik i Obedska bara – najstarije zaštićeno prirodno dobro u Evropi, a drugo u svetu posle Jeloustouna. Ima toliko toga.
Da krenemo redom, turističkom rutom kroz “Predeo gde priroda grli istoriju”, sa severa ka jugu opštine.
Tarana iz svinjarske kolebe
Put nas najpre vodi u selo Donji Tovarnik, koje se nalazi na 12 kilometara od opštinskog središta – Pećinaca. Tu se u dvorištu Lovačke kuće nalazi replika tradicionalne svinjarske kolibe (kolebe). U prošlosti su domaćinstva koja su imala više svinja a nedovoljno muških glava uzimala svinjara da vodi računa o njima. Svinjar se pogađao od Đurđevdana do Đurđevdana i on je sve vreme boravio u šumi sa svinjama. Za njega je u šumi podizana koliba u kojoj je noćevao i tražio zaklon od nevremena. Kolibe su građene od drveta, kolja i pruća, malterisane blatom i plevom, a pokrivali su ih slamom ili trskom.
Da se nekad dobro jelo – baš, svedoči i jelovnik svinjara koji je, osim svinjarske tarane (testenine dinstane na masti i luku dok ne omekša), uključivao i kačamak, paprikaš od pečurki, riblju čorbu, specijalitete od ulovljene divljači, ali i roštilj od mesa sremskih sorti svinja, koje po tradicionalnoj recepturi i danas pripremaju lovci u ovoj kolebi, od čijeg mirisa samo ide voda na usta.
Ima jedan kućerak u Sremu
Žurimo prema sledećoj stanici – selu Ogar (udaljenom 3 km od Donjeg Tovarnika), čuvenom po najstarijoj očuvanoj seoskoj kući u Sremu – Aksentijevom kućerku, koji je danas zaštićeno kulturno dobro od izuzetnog značaja. Tu u Šumskoj ulici na broju 29 ova bogata seljačka kuća iz XVIII veka, sagrađena od hrastovih greda, pletera (pruća, blata, pleve, slame), pokrivena biber crepom, s raskošnim uličnim zabatom, svedoči o prošlim vremenima i kazuje divnu porodičnu priču.
Aksentijev kućerak, nazvan po njenom poslednjem ukućaninu iz porodice Stojšić koji je tu živeo do 1980. godine, ima zemljane podove, autentično otvoreno ognjište i originalan nameštaj, a lepo uređeno dvorište koristi se za predah i uživanje gostiju, zabavu mališana i mnoge kulturne događaje.
“Aksentije je bio poslednji iz bogate kuće vrednih domaćina koji su se bavili uzgojem svinja”, objašnjava Ljubica Bošković, direktorka Turističke organizacije opštine Pećinci i dodaje da je bio bećar široke ruke, koji je novac trošio nemilice onda kada ga je imao. Voleo je kafane, lepe žene i boemski život, ali svoju porodičnu kuću nije prodao, već ju je sačuvao na ponos opštine Pećinci, ali i celog Srema.
Danas je Aksentijev kućerak nezaobilazni turistički lokalitet opštine Pećinci. Posetioci su oduševljeni arhitekturom ove kuće, ispred koje se nalazi travnato dvorište s negovanim cvećem, učionica na otvorenom, dečje igralište, đeram, teren za mali fudbal, ali i mogućnost zabave za decu kroz igru loptama krpenjačama, “zidanje” čardaka od čokanja i igra vruće-hladno s velikim slagalicama.
Kada čujete melodiju i reči čuvene tamburaške pesme “Ima jedan kućerak u Sremu”, setite se opštine Pećinci, Ogara i Aksentija jer ona možda peva upravo o ovom kućerku i ljudima koji su živeli u njemu.
Ptičji еldorado
Puni utisaka krećemo ka Specijalnom rezervatu prirode Obedskа barа, kod sela Obrež (oko osam kilometara udaljenog od Ogara).
Nekada čuveni ornitološki rezervat, ovaj močvarno-šumski kompleks koji se prostire na nešto manje od 10.000 hektara, nalazi se tik uz reku Savu u južnom Sremu. Bara je ostatak meandra starog korita reke Save, čiji glavni tok danas teče južnije. Karakteriše je izuzetno bogatstvo biološke raznovrsnosti, a osim stoletnih šuma hrasta lužnjaka, može da se pohvali i kolonijama ptica močvarica i brojnim prirodnim retkostima. Prva naučna ornitološka istraživanja sprovedena su upravo u Obedskoj bari. Ceo kompleks čini splet bara, mrtvaja, močvara, vlažnih livada i šuma, pa ju je daleke 1874. godine austrougarski dvor proglasio carskim lovištem.
Neke od najznačajnijih i najzanimljivijih endemskih vrsta koje ovde možete videti јеsu testerica, beli i žuti lokvanj, aldrovanda, barska paprat, močvarna orhideja, idirot, barski petolist, banatski različak… Zanimljivo je da se u Obedskoj bari može naći i oko 180 vrsta gljiva, 50 vrsta mahovina i čak 500 vrsta viših biljaka.
Obedska bara je odlično mesto i za posmatranje ptica. Do jeseni, pre nego što krenu na jug, brojnost i raznovrsnost ornitofaune prirodna je retkost, što Obedsku baru svrstava u najgušće naseljena područja močvarnim pticama. One se svrstavaju u 226 vrsta, istraženih, od čega su značajne kolonije čaplji i vranaca.
Pored ptica, Obedska bara je dom i za 50 vrsta sisara, 13 vrsta vodozemaca, 11 vrsta gmizavaca, 16 vrsta riba i 34 vrste insekata.
Lični doživljaj rezervata kroz lepotu i očuvanost prirodnih staništa, bogatstvo šumskih ekosistema, doživljaj vožnje katamaranom, šetnja prašumom, zvukovi ptica, pravi je šumski velnes.
Srednjovekovni despotski grad
Nastavljamo prema današnjem Kupinovu, jednom od najlepših sremskih sela, koje se nalazi u zagrljaju Obedske bare i reke Save (oko deset kilometara od ulaza u Specijalni rezervat prirode Obedska bara).
Dva carstva – Habzburško i Otomansko, nekada je razdvajala baš reka Sava. Današnje Kupinovo, ondašnji Kupinik, nalazilo se između dve imperije, a u njemu je stolovao i despot Stefan Lazarević nakon što ga je dobio na poklon od ugarskog kralja Žigmunda 1404. godine, kada je postao njegov vazal. Kupinovo je u srednjem veku bilo despotski grad. Danas je to najjužnije selo opštine Pećinci, Srema i Vojvodine. U njemu se nalazi i Crkva Sv. Luke, najstariji pravoslavni hram u Vojvodini, a oko nje staro jezgro Kupinova s devet starih kuća, koje čini posebnu ambijentalnu celinu, takozvani Etno-park. U njegovom sastavu je i etno-kuća s pomoćnim objektima i okućnicom porodice Putnik s kraja XVIII i početka XIX veka, koja je organizovana kao tradicionalno seosko domaćinstvo. Pored vajata, štale, ambara, hlebne peći i bunara, u travnatom dvorištu napravljena je i osmatračnica, letnjikovac, suvenirnica.
Deo utvrđenja Kupinik koji je preostao nakon osvajanja i razaranja 1521. godine u pohodu sultana Sulejmana na Beograd do danas nije obnavljan, prepušten je zubu vremena, ali ostaci njegovih bedema i dalje prkose.
Odatle je reka Sava udaljena oko jedan kilometar, a put do obale vodi kroz divnu šumu topole, inače najveće plantaže ovog drveta na Balkanu.
A kada je vetrovito, krošnje šušte i pričaju legende kojima je ovaj kraj bogat.
Pročitajte još:
Preuzmite našu Android aplikaciju sa Google Play Store.
