Srpska pravoslavna crkva obeležava dan Svetog Dimitrija. Mitrovdan, kako ga Srbi zovu, peta je po redu najvećih srpskih slava, a ovaj dan se smatra i nezvaničnim početkom zime.
Sveti Dimitrije je zaštitnik Soluna, a Rusi ga smatraju zaštitnikom Sibira. Dimitrijev otac bio je vojvoda Solunski, a on je titulu vojvode nasledio posle očeve smrti.
Po predanju, Sveti Dimitrije je svo svoje bogatstvo podelio siromašnima. Njegove mošti nalaze se u Solunu, gde je i rođen. Predanje još kaže da je nakon što je sahranjen, iz njegovog tela poteklo miro koje je lečilo bolesne.
Mitrovdan se u Srbiji smatra i danom kada su se hajduci rastajali, jer se bližila zima. Otuda izreka, Mitrovdanak – hajdučki rastanak, Đurđevdanak – hajdučki sastanak.
Po tome kakvo je vreme na Mitrovdan, verovalo se da će biti sledeće leto. Mitrovdan se svetkuje i kao bećarski praznik i ovčarski dan, jer su se na ovaj dan isplaćivali bećari – čuvari stoke.
ISTORIJA
Sveti velikomučenik Dimitrije Solunski, koga starokalendarske pravoslavne crkve slave 8. novembra, rođen je u Solunu u 3. veku nove ere, gde je postavljen na očevo mesto za vojvodu.
Zadatak mu je, takođe, bio da progoni hrišćane. Međutim, on ih je štitio i zato bio osuđen na smrt. Izboden je kopljima od strane rimskih vojnika početkom 4. veka.
Crkveni istoričari nisu saglasni oko toga da li život ovog svetitelja treba locirati u Solun ili Sremsku Mitrovicu, rimski Sirmijum, jer najstariji dokumenti koji su sačuvani potiču tek iz 8. veka.
Prema jednom tumačenju, mučenik je pogubljen u Sirmijumu, a ostaci preneti u Solun, nakon osvajanja Srema od varvara. Grci su već 413. podigli u Solunu baziliku u kojoj su se čuvale mošti Svetog Dimitrija. Grad je sačuvan, po predanju, od zemljotresa, bolesti, opsada. Sveti Sava Srpski, kako beleži Domentijan “dođe u solunski grad i pokloni se svetom velikom čudotvorcu Dimitriju i celiva njegovu časnu ruku“.
Svetog Dimitrija posebno slave, pored Grka, Rusi i Srbi. Kod Rusa je njegov kult počeo da se širi još u 12. veku. Oni su ga 1581. izabrali za zaštitnika Sibira. Njegov praznik je jedan od najvećih praznika u Ruskoj crkvi.
U Srpskoj crkvi je njemu posvećeno preko 120 hramova. Sremska Mitrovica ga naročito proslavlja, a na njenom grbu nalazi se od 1388. godine.
Solunski hrišćani Dimitrija su tajno sahranili. Na mestu njegovog groba kasnije je podignuta crkva i proglašen je zaštitnikom grada Soluna. Po predanju, Dimitrijev grob odisao je bosiljkom i smirnom, te je zato nazvan Mirotočivi.
I danas se veruje u lekovitost njegovih moštiju. Crkveni spisi navode da je potom sveti Dimitrije “bdeo nad svojim gradom i spasavao ga zemljotresa i drugih nesreća“.
VEROVANJA
Uoči Mitrovdana i Đurđevdana treba da je svako kod svoje kuće, jer ko tada ne bude kod svoje kuće, taj će se preko cele godine noćivati po tuđim kućama.
Postoji i verovanje da uoči Mitrovdana moraju da budu završeni svi veliki poslovi, naročito veliki radovi na polju i druge stvari koje se rade napolju.
