Mesto na kom se nalazilo prvo novosadsko pozorište i Vatrogasni dom: Trifkovićev trg (FOTO/VIDEO)

NOVI SAD – Trifkovićev trg jedan je od najstarijih u Novom Sadu, a kroz istoriju više puta je menjao naziv.

Njegovo najstarije ime je Jarčev trg, nastalo verovatno zbog toga što su se na njemu svojevremeno prodavale koze i jarci ili se tu nekada nalazila kafana sa takvim imenom.

Na Sauterovom planu grada iz 1889. godine može se videti da je Trifkovićev trg već dobio današnji oblik, ali umesto zgrada sa leve strane se nalazio vrt Plebanije (bašta rimo-katoličke plebanije), a ime trga je bilo Ulica Dobrog pastira.

Takođe, bio je poznat još i kao Pozorišni trg, zbog prvog novosadskog pozorišta koje se na njemu nalazilo, pa oko 1900. godine kao Deakov trg, a posle I svetskog rata poneo je naziv Trg Koste Trifkovića.

Za vreme vreme Drugog svetskog rata, tokom okupacije, vraćen je stari naziv trga, pa se ponovo zvao Deakov trg, da bi naposletku, nakon oslobođenja sve do danas nosio naziv Trifkovićev trg.

Dobrovoljno vatrogasno društvo

Na uglu Trga i današnje Njegoševe ulice nekada se nalazio Vatrogasni dom. Vatrogasno društvo je tada bilo sastavljeno isključivo od dobrovoljaca, uglavnom iz redova novosadskih zanatlija.

Zvono za uzbunu da treba ići gasiti požar oglašavalo bi se sa Gradske kuće. Tada bi se ispred Vatrogasnog doma skupljali vatrogasci – dobrovoljci, koji su za potrebe gašenja požara imali na raspolaganju jedna kola i dva para konja.

Prvo novosadsko pozorište

Osim Vatrogasnog doma, drugi značajan objekat na Trgu bilo je Pozorište (Građanska dvorana) koje se nalazilo na sredini trga, na mestu današnjeg parkinga, okrenuto ka Miletićevoj ulici.

Ovo pozorište bilo je prvo novosadsko pozorište.

Iz tog perioda ostala su i neka zanimljiva svedočenja o atmosferi u tadašnjem pozorištu. Naime, kada bi orkestar svirao neku poznatu i popularnu melodiju u toku predstave, cela dvorana bi pevala, pa je stvarano posebno raspoloženje koje se često potom prenosilo na ulice i kafane.

Prva inicijativa za gradnju pozorišne zgrade pokrenuta je 1838, ali neuspešno.

Društvo za srpsko narodno pozorište (kasnije Srpsko narodno pozorište) je osnovano 1861. godine.

Druga inicijativa pokrenuta je 1868. godine i  rezultovala je izdavanjem dozvole za zidanje Građanske dvorane (1871. godine) na praznom prostoru između Lebarskog sokaka i ulice Dobrog pastira, na sadašnjem Trifkovićevom trgu, a prema projektu poznatog novosadskog graditelja Đerđa Molnara.

U ovoj jednostavnoj zgradi na Trifkovićevom trgu svoje role igrali su neki od najpoznatijih srpskih glumaca tog doba.

Laza Telečki, rano preminuli glumac i ličnost po kojem danas jedna od ulica koja izlazi na Trifkovićev trg nosi ime, u ovoj dvorani je odigrao neke od svojih poslednjih uloga. Takođe, u ovom pozorištu nastupali su i bračni par Dimitrije (po kojem takođe jedna od obližnjih ulica nosi ime) i Draga Ružić, kao i legendarni Pera Dobrinović, a prve glumačke korake tu je napravio i velikan srpskog glumišta Ilija Stanojević (Čiča Ilija).

Bez obzira što je zauzimala značajno mesto u društvenom i kulturnom životu Novosađana, zgrada je po isteku privremene dozvole, uz proteste građana, srušena i razgrađena 1892. Naime, Austro-ugarske vlasti plašile su se jačanja srpske nacionalne ideje i posledica koje bi mogle nastupiti, a Građanska dvorana je bilo mesto gde su se takve ideje širile i mišljenja razmenjivala.

Materijal koji je preostao od razgradnje Građanske dvorane je prenet u dvorište Hotela „Vojvodina“ i iskorišćen za zidanje sledećeg pozorišnog doma, Pozorišta Dunđerskih. Ovo pozorište je izgorelo u januaru 1928. godine.

„Apoteka na trgu“

Od ostalih „znamenitosti“ Trifkovićevog trga trebalo bi pomenuti još i zgradu „Apoteka na trgu“.

Naime, na regulaciju Trifkovićevog trga i Njegoševe ulice postavljena je trospratna ugaona palata, naslonjena na znatno niže parterne kuće sa obe strane, što čini da svojim položajem i gabaritima dominira u prostoru.

Projekat je izradio poznati novosadski arhitekta David Daka Popović, za naručioca Kostu Jovanovića, a gradnja objekta trajala je od 1922. do 1923. godine.

Autobusi i saobraćaj na Trifkovićevom trgu

Koliko god to danas neverovatno izgledalo, nekada je najužim gradskim jezgrom tekao gust saobraćaj. Mnogobrojne autobuske linije tada su prolazile kroz centar, a polazna stanica velikog broja njih bila je na Trifkovićevom trgu.

Kada je doneta odluka da se najuže gradsko jezgro zatvori za saobraćaj, polazna autobuska stanica je izmeštena u Šafarikovu ulicu, iako je Trifkovićev trg ostao van odluke o zabrani odvijanja saobraćaja.

Kasnijim urbanističkim „intervencijama“, Trifkovićev trg je preobražen i sveden na nivo javnog parkinga i taksi stajališta.

Kosta Trifković: Panonski mornar, knjižnjvnik, komediograf, pravnik, muzičar…
Priču o Trifkovićevom trgu ne bi mogli da završimo, a da ne kažemo par reči o čoveku po kome Trg danas nosi ime.

Naime, na ovom trgu, u zgradi broj 1, stanovao je, a na žalost 19. februara 1875. godine, u svojoj 32. godini i umro veliki komediograf Kosta Trifković.

Poznatom dramskom piscu, advokatu i gradskom pravozastupniku, Srpsko narodno pozorište je na kući postavilo spomen ploču.

Rano Trifkovićevo detinjstvo proteklo je u toploj porodičnoj atmosferi.

Bio je izuzetan đak, ljubimac direktora škole Đorđa Natoševića i drugih profesora. Četvrti razred Novosadske gimnazije, u kojoj mu je profesor bio i Jovan Đorđević, osnivač SNP, Kosta završava kao najbolji đak u generaciji.

U gimnaziji piše stihove pod uticajem Brankove poezije, a prihvatio je i Vukov pravopis.

U čežnji za morem i ispunjenjem svoga sna, 1861. godine odlazi u Rijeku i postaje mornar. Ali, narušenog zdravlja i razočaran u mornarski život, vraća se 1863. godine u Novi Sad.

U jesen 1864. godine upisuje studije prava koje uspešno završava i posvećuje se advokatskom pozivu. Biva izabran za velikog beležnika Gradskog magistrata u Novom Sadu, člana Pozorišnog odbora i Upravnog odbora Matice srpske, te potpredsednika Matice srpske.

Njegova društvena i politička karijera idu konstantnom uzlaznom putanjom.
Velike sposobnosti Koste Trifkovića isticale su se u tri pravca: u književnosti, u muzici i stranim jezicima.

Umeo je svirati gotovo sve instrumente, od tambure do violine. Ipak, najrevnosnije se odao književnosti, posebno dramskoj.

Prevodio je komade stranih autora i prilagođavao ih našoj sceni, ali i pisao originalne komedije. Njegova najpoznatija dramska dela su: Školski nadzornik, Čestitam, Izbiračica, Ljubavno pismo, Na Badnji dan, Mila, Francusko-pruski rat.

Pisao je i pripovetke, pesme, pozorišne kritike putopise.

Stvaralači i životni put Trifkovićev presečen je 19. februara 1875. godine, u trideset drugoj godini.

Pročitajte još:

Novi Sad dobija još jedan železnički most: Pogledajte kako teku radovi na izgradnji (VIDEO)

NOVI SAD – Radovi na izgradnji brze pruge Beograd – Budimpešta privode se kraju. U sklopu radova je i rekonstrukcija železničke stanice u Novom Sadu, koja je ušla u novu fazu radova, kao i novi železnički most preko kanala. Novi Sad će tako posle drumsko – železničkog mosta na Dunavu dobiti još jedan most na kojem će se nalaziti pruga za brzine do 200 kilometara na čas. Kako teku radovi na železničkom mostu pogledajte u videu našeg portala Vojvodina uživo: Novi železnički most preko kanala Dunav – Tisa – Dunav, je zamenio jednokolosečni most, koji je demontiran. Nova mostovska konstrukcija […]

Opširnije