VRŠAC – Da je slobodnih zidara nekada bilo u Vršcu svedoče simboli na kulturno istorijskoj baštini. Masoni su ostavili značajan trag u razvoju Vršca, ali ne treba svako trouglasto pročelje proglašavati masonskim uticajem.
Nije istina da su masoni tajno društvo. Oni su društvo sa tajnama. Hodaju među nama i danas, nezasluženo su stigmatizirani i suočavaju se sa diskriminacijom.
Počeci slobodnog zidarstva u Vršcu se ne mogu jasno utvrditi. Zapisano je da je 1875./76. godine uspavana Loža „Egalitas“. Da su masoni u Vršcu prisutni od postajanja nedvosmisleno ukazuju simboli na fasadi grandiozne Železničke stanice, daleko kapitalnijeg zdanja nego u drugim varošima tadašnje Evrope.
Pitanje je koliko bi Vršac zaista bio napredan u doba Austrougarske vladavine da nije imao građane koji su bili članovi masonskog pokreta, a istovremeno i velike lokalpatriote. Njihova obeležja, tokom vekova, skrnavljena su samo posle Drugog svetskog rata, jer su oni na položajima težili upravo da eliminišu misterioznu moć masona, koja zna da bude jako korisna sredini u kojoj žive.
I nova vršačka arhitekturna asocira na prisustvo masona. Savremeno građevinarstvo u velikoj meri neguje tradicionalne oblike, a oblici sami po sebi imputiraju značenja. Arhitektura je nevina, i samo paranoičan i zlurad čovek može u korisnim detaljima tražiti sakrivena značenja. Trougao sa tri stuba, još iz doba antike, asocira na stabilnost, vitalnost i trajanje. I u savremenoj vršačkoj arhitekturi imamo takve elemente.
Ko su današnji masoni u Vršcu, nije poznato. Misterija masonstva danas je multiplikovana kroz razne akademije i udruženja hiper inteligentnih ljudi. Masonski oblik hijerahije lako se prepoznaje. U zdravim društvima, oni donose boljitak.
Masoni su u Vršcu najuticajniji bili tokom 19. veka, a njihova angažovanost krunisana je Tržišnom poveljom koju je Vršac dobio 1804. godine od Bečkog dvora, kao centra Austrougarske monarhije. Veliku zaslugu ima vladika Josif Šakabenta (rođen kao Josif Jovanović oko 1743. umro 1805. godine), sinovac patrijarha Arsenija IV Šakabente. Episkop vršački jedan od najpoznatijih srpskih slobodnih zidara.
Episkopalnu vlast u vršačkoj eparhiji Šakabenta je preuzeo 1786. godine, i od tada je osnovao nižu gimnaziju i internat, obnovio je manastir Mesić i izdejstvovao da Vršac u Austrougarskoj dobije status „slobodnog kraljevskog grada“. Dugo je i Vladičanski dvor u Vršcu na krovu imao veliki simbol masonerije, Davidovu zvezdu, o čemu svedoče još samo fotografije.
Zna se da je mason bio i srpski reformator Dositej Obradović koji je rođen u Čakovu (danas Rumunija) nedaleko od Vršca. Pretpostavlja se da je mason bio i otac srpske drame Jovan Sterija Popović , čiji je spomenik u centru Vršca 1934. godine svečano otkrio književnik Branislav Nušić, koji se otvoreno deklarisao kao slobodni zidar. Postamen za Sterijino poprsje darivao je čuveni arhitekta Dragiša Brašovan, koji je takođe bio mason.
Način života čuvenog slikara Paje Jovanovića više govori od istorijskih činjenica, a možda su slobodni zidari bili i slikar Nikola Nešković, vojskovođa Đorđe Arsenijević Emanuel, istoričar Feliks Mileker ili mnogi drugi Vrščani koje nikada nisu sputavale svetske granice i materijalne vrednosti i koji su uvek pored sopstvenog negovali i interes Vršca.
Masoni ne taje svoje postojanje i delovanje. Ali, to samo povećava njihovu odgovornost, preuzetu obavezom da će poštovati pravila i biti časni i odgovorni. Za običnog čoveka uvek će biti fascinantna udruživanja ljudi sa tajnama. Naravno, uvek postoje i druga mišljenja.
Masoni svoje prisustvo u Vršcu potvrđuju i na internetu. Loža „Aurora“, zidarska lože br 24. osnovana je 8. juna 1905. godine. Rad u Autrougarskoj monarhiji počela je pod zaštitom Velike Lože Ugarske.
Opstala je u užasima Prvog svetskog rata i radila je u državi Kraljevini Srba, Hrvata i Slovenaca. Njeno samouspavljivanje desilo se pod najezdom fašizma avgusta 1940. godine, a i „oslobodioci“, koji su ostavili negativan trag na arhitekturu Vršca, držali su ih u uspavanom stanju.
Loža „Aurora“ probuđena je 2007. godine, pod zaštitom Regularne Velike Lože Srbije. Prema sajtu vršačkih masona, oživela je u prisustvu brojnih gostiju iz bratskih Loža i Ujedinjene Velike Lože Engleske, Južne Afrike i Francuske.
Pročitajte još:
Preuzmite našu Android aplikaciju sa Google Play Store.
