Grandiozna Đerdapska klisura kroz koju protiče reka Dunav, najveća je u Evropi i osnovni je prirodni fenomen Nacionalnog parka Đerdap koji se nalazi u severoistočnom delu Republike Srbije, na samoj međunarodnoj granici sa Rumunijom.
Đerdapsku klisuru čine Veliki i Mali Kazan, a korito Dunava u ovom delu toka reke je u isto vreme i najuže i najdublje. Naime, širina druge po dužini evropske reke u klisuri Kazan iznosi 140 metara, dok je izmerena dubina oko 90 metara.
Kako biste njene lepote u potpunosti sagledali i divili se njenoj grandioznosti najbolje je da se upustite u dvočasovno krstarenje brodovima koji polaze sa pristaništa u Tekiji.
Dok se uspinjete vozilom strmim putem pored Dunava ka Tekiji iz ptičje perspektive moći ćete da sagledate svu veličinu i lepotu Đerdapske klisure, a onda tokom krstarenja da je doživite na još jedan način, sa vode.
Postoje kraće i duže ture krstarenja, manjim i većim brodovima. Mi preporučujemo da izaberete neki od većih brodova gde krstarenje traje dva sata. Polazi se sa pristaništa u Tekiji, zatim se brodom prolazi nedaleko od Trajanove table, prolazi kroz Mali kazan, zatim se uživa u lepoti najveće skulpture uklesane u steni u Evropi, skulpture kralja Decebala, prolazi se pored manastira Mrakonija i pored Balon stanice i vraća istim putem nazad ka Tekiji.
U toku krstarenja putnici imaju priliku da uživaju u najlepšem delu Đerdapske klisure.
Prolazi se pored mesta gde je rimski imperator Trajan ostavio svoj neizbrisiv trag u steni poznatiji kao Trajanova tabla, prolazi se kroz Mali Kazan – mesto gde je Dunav na celom svom toku najdublji, zatim pored statue poslednjeg dačanskog kralja Decebala uklesane u steni i pravoslavnog manastira Mrakonija, tu su i signalne (balon) stanice na Dunavu i nazad – mesto gde je Dunav na celom svom toku najuži.
Dunav je najveća reka u Srbiji, a neposredno pre početka Đerdapskog tesnaca, Dunav je najširi u celom svom toku.
Put kroz Đerdap završen je 103. godine i ovaj veliki poduhvat ovekovečen je natpisom na ploči, koja je poznata kao Trajanova tabla (Tabula Traiana). Trajanova tabla je latinski natpis, odnosno spomenik koji potiče još iz doba Trajanovog pohoda na Dačane, koji u prevodu na srpski jezik znači:
„Imperator Cezar, sin božanskog Nerve, Nerva Trajan Avgust, pobednik nad Germanima, veliki pontif, četvrti put postavljen za tribuna, otac domovine, konzul po treći put, planine je isklesao i postavio grede od kojih je napravljen ovaj put“.
Trajanova tabla se nalazi kod Kladova i pripada Nacionalnom parku Đerdap. Ne može joj se prići sa kopna. Može se videti izbliza u sklopu brodskih turističkih tura. Tabla se takođe može videti i sa vidikovca Ploče, koji se nalazi na planini Miroč.
Ovaj latinski natpis urezan je na isklesanoj steni, koja se nalazi iznad Đerdapske klisure. Njena dužina iznosi 3,20 metara, a širina 1,80 metara. Simboli ove stene su: orao raširenih krila, dva delfina i ruže sa šest latica. Iznad stene se nalazi i nadstrešnica na kojoj je isklesano „Tabula Traiana“ – Trajanova tabla. Na tabli je bilo uklesano šest redova teksta, ali su danas vidljiva samo tri.
Natpis je posvećen rimskom caru Trajanu i nalazi se na „rimskom putu“, na kojem je Trajan sagradio most preko Dunava, čiji su ostaci prisutni i dan danas. Izgradnja rimskog puta i velikog broja utvrđenja pokazuje značaj Ðerdapa za Rimsku imperiju, sve do konačnog osvajanja Dakije početkom II veka. Izgradnja puta, koji se prostirao uz sam Dunav, bila je uslovljena potrebama brže i bezbednije plovidbe.
Kada je započeta gradnja hidroelektrane Đerdap, 1963. godine, nivo Dunava se podigao, pa je zato tabla morala biti pomerena. Kada je 1963. godine započeta izgradnja hidroelektrane Đerdap, iz tog razloga potopljen rimski put. Tom prilikom je doneta odluka o premeštanju Trajanove table, 21,5 metara iznad prvobitnog mesta na kojem se nalazila. Premeštanje table se vršilo od 1967. do 1969. godine.
Trajanov put predstavlja prirodnu granicu između dve države, Srbije i Rumunije. Pruža se obalom Dunava i prolazi kroz Đerdapsku klisuru. Bio je održavan skoro dve hiljade godina, sve dok nije potopljen podizanjem nivoa Dunava, iste godine kada je premeštena Trajanova tabla.
Posle Donjomilanovačke kotline, Dunav ulazi u 19 kilometara dugačak Kazan. Tu se nalazi i mesto na kome je Dunav najuži (140 metara) i najdublji (90 metara). Pre izgradnje hidroelektrane „Đerdap“ u dubokim virovima Kazana mrestile su se morune i jesetre koje su tu dolazile iz Crnog mora. U Kazanu su gromade i masivi Veliki i Mali Štrbac, s liticama od 800 metara, koje se vertikalno spuštaju u reku. Kamene litice menjaju boju prema suncu i dobu dana, pružajući izuzetan doživljaj.
Kako se u ovom delu Dunava nalazi puno vrtloga i virova, tako i ne čudi što turisti opisuju Kazan kao „mesto gde Dunav vri“. Impresivnom izgledu kanjonske doline doprinose i stene visoke oko 300 metara.
Najlepši pogled na Veliki i Mali Kazan pruža se sa vidikovca Ploče, koji se nalazi na planini Miroč. Sa istog vidikovca može se videti i Trajanova tabla, latinski natpis na steni iznad Đerdapske klisure.
DECEBAL – Skulptura koja je isklesana da prkosi
Decebal predstavlja klesanu, kamenu skulpturu. Nalazi se na rumunskoj strani, odmah preko puta Trajanove table i najveća je u Evropi sa svojom dužinom od 42,9 metara i širinom od 31,6 metara. Niža je od Kipa Slobode u Njujorku za samo šest metara.
Isklesano je lice Decebala, poslednjeg kralja Dačana, čije je oko na skulpturi dužine 4,3 metara, a nos je dužine 7 metara i širok 4 metara. Skulptura Decebal je isklesana preko puta Trajanove table kako bi provocirala rimskog cara.
Decebalova skulptura je najveća klesana skulptura u Evropi, a građena je po projektu italijanskog skulptora Maria Đelotija.
Mnogi, manje obavešteni prolaznici, u prvi mah pomislili bi da skulptura potiče iz antičkog doba, a zapravo ona je završena 2004. godine, nakon 10 godina rada 12 klesara-alpinista.
Reč je o poslednjem vladaru Dakije, koji je opkoljen od Trajanovih trupa u svojoj prestonici Sarmizegetusi 106. godine izvršio samoubistvo. To je ujedno bio i kraj velikog Trajanovog pohoda Rimljana na Dakiju, koji je dugo pripreman izgradnjom kompletne infrastrukture na srpskoj, desnoj obali Dunava: put, most, utvrđenja.
Kralja Decebala, koji je mrtav već skoro 2.000 godina, i dalje rumunski narod smatra nacionalnim herojem. Verovatno da je to bio povod rumunskog biznismena, Josifa Konstantina Dragana, da iskleše lik kralja Decebala, na krečnjačkoj litici, na rumunskoj strani Dunava. Godine 1985. Dragan je izabrao stenu visoku 128 metara, a neki smatraju da je izabrao baš ovo mesto zato što se u blizini, na drugoj strani Dunava, nalazi Trajanova tabla, tj. latinski natpis posvećen caru Trajanu koji je pokorio Dačane.
Radovi na ovoj steni Đerdapske klisure počinju 1993. godine, kad je Josif Konstantin Dragan otkupio planinu, i u podnožju skulpture, ispod 40 metara visoke glave kralja, uklesao natpis na latinskom jeziku „Decebalus rex – Dragan fecit“ što u prevodu znači: Kralj Decebal, izgradio Dragan.
Ovaj projekat bio je veliki izazov a u deset godina, radnici su u dve smene, od proleća do kasne jeseni, svakodnevno izvodili radove na steni koristeći dinamit kako bi uklonili veće komade. Oblikovanje stene, kako se često u tim krajevima priča, vršeno je i pneumatskim čekićima, a ukupna cena radova dostigla je milion dolara.
Mrakonija manastir
Manastir Mrakonija nalazi se nedaleko od istoimene reke koja se upravo na tom mestu uliva u Dunav. Manastir je podignut na ostacima crkve iz 15. veka na levoj obali Dunava na mestu nekadašnje balon stanice sa koje se pratila plovidba u uskoj klisuri gde dva broda istovremeno nisu mogla prođu. Njegovo ime znači mračno mesto ili skrivena voda.
Prema dokumentima, manastir Mrakonija postoji od sredine XV veka i zbog svoje sudbine i burne istorije, poznat je i kao „manastir pod vodom“. Uništen je tokom rusko-tursko-austrijskog rata između 1787. i 1792. godine, ponovo izgrađen i srušen 1968. a ruševine poplavljene vodama Dunava.
Obnovljen je 1995. godine. Izgrađen je u obliku krsta sa tremom otvorenim prema Dunavu, a na prozoru na ulazu u manastir piše: „Rođen i ubijen više puta, manastir se pojavljuje danas, izvan smrti, kao sigurnost vere, nada u vaskrsenje i temelj ljubavi“.
Tokom plovidbe Kazanom, možete videti i stare Balon stanice, koje se nazivaju Pena i Varnica. To su sistemi koji su bili zaduženi za kontrolisanje saobraćaja pre nego što je izgrađena hidroelektrana Đerdap. Njihov zadatak je bio da signaliziraju dolazećim brodovima da li se mogu mimoići u uskom delu prolaza.
Đerdapska klisura, najveća u Evropi, koliko razdvaja toliko i spaja srpsku i rumunsku obalu Dunava. Iako se dve države nalaze na suprotnim stranama moćne reke, povezuju ih izvanredne prirodne i kulturne vrednosti, zbog čega su obe strane stavile ovaj prostor pod visok stepen zaštite.
Putovanje do Tekije iz Beograda traje bezmalo četiri sata, ali iskustvo koje ćete doživeti krstareći brodom kroz Đerdapsku klisuru i zatim pogled na nju sa vidikovca Ploče je neprocenjivo.
Pročitajte još:
Preuzmite našu Android aplikaciju sa Google Play Store.
