BAČKA PALANKA – U novembru 2021. Kulturni centar Bačka Palanka, u saradnji sa Društvom nastavnika istorije Bačke Palanke, izdao je knjigu Nikolausa Hepa „150 godina Bačke Palanke“ koja govori o istoriji nemačkog naseljavanja u tri sestrinske opštine Palanke do savremenog doba.
Knjiga je napisana 1930. godine, a 90 godina kasnije objavljen je njen prevod na srpski jezik. Predstavljamo delove ove knjige koji opisuju značajan deo istorije Bačke Palanke.
Zemljište koje se nalazilo između već dve naseljene opštine, Stare Palanke i Nove Palanke, bilo je prazno, bez kuća, zemlja je bila močvarna, zarasla u šaš, trsku i šiblje i više je ličila na ostrvo nego na čvrsto tlo.
U ono vreme kroz ovaj prostor proticao je, skoro isušeni, dunavski rukavac, delimično ispunjen vodom na onom mestu gde se naselje deli na dva dela. Na ovom čitavom prostoru bila je podignuta jedna jedina kuća nabijača u kojoj se nalazila poljska gostionica, zvana čarda. Bilo je to na uglu na kojem se danas nalazi gostionica Paula Rajsa. (prim. prev. Danas se na ovom mestu nalazi zgrada Robna kuća).
Ovaj kućerak pratio je žalostan glas iz prošlosti. Prema predanju, ova kuća bila je sagrađena odmah nakon prodora Turaka i služila je kao „kulukafa“ (kula kafe) i služila je kao kafedžinica i prodavnica ovčijeg mesa. Kada su Turci u borbama bili potisnuti iz gornje Bačke, ovo mesto odigralo je groznu ulogu.
Oko ove kuće nalazilo se pet velikih stabala jasika. U njihovoj hladovini turski zapovednici su često, sedeći na tepihu, održavali ratno veće, a uz to su, bez mnogo okolišanja, izricali presude zarobljenim vojnicima, pripadnicima protivničke savezničke vojske i vešali ih na drva jasika. Po priči, ratno veće je obesilo tri nemačka i jednog poljskog generala koji su bili zarobljeni.
Kada je ova oblast očišćena od Turaka, vojna uprava je iskopala leševe četvorice generala (mesto gde su bili položeni odao je jedan turski Cigan) i poslala ih u njihove zavičaje. Pet stabala jasika je moralo odmah da bude posečeno a kuća je spaljena do zidova. Docnije je preko zidova iznova bio postavljen trščani krov, a kuća je ponovo služila kao čarda koju je držao jedan srpski gostioničar.
Naseljavanje ovog praznog prostora započelo je 1780. godine. U ovom prvom redu su naseljene dve ulice u neposrednoj blizini Dunava i to kolonistima koji su bez izuzetka pripadali zanatlijskom staležu. Prva ulica uz Dunav zvala se Fišergase (Fischergasse, danas Solunska ulica), a druga Milergase (Mullergasse, danas Hajduk Veljkova ulica). (prim. prev. Danas ulica Ive Lole Ribara).
Seljaci, tkači i kovači bili su naseljeni „preko jezera“. Posebno velik most podignut je na mestu Građanske škole do parnog mlina. Manji most izgrađen je kod bogomolje. U ulici Šnemana (Schneemann) duže vreme nije mogao da se podigne most niti da se probije prohodna ulica jer je ovde široko, ravno zemljište voda stalno pretvarala u jezero. Podizanjem velikih dolmi i vrednim nasipanjem tla nakon dužeg vremena mogle su se podići kuće i na ovoj površini. Vremenom su porušeni ovi veći drveni mostovi i, u manjoj meri, zamenjenii kamenim od kojih je poslednji potpuno nestao 1884. godine.
Preuzmite našu Android aplikaciju sa Google Play Store.
