KOVAČICA – Kovačica, opština u Južnobanatskom upravnom okrugu, je opština koja u svetskim kulturnim okvirima zauzima najistaknutije mesto među elitom onih koji pripadaju jednom specifičnom svetu, svetu naivne umetnosti, sa slikarima naivcima, po njihovoj galeriji, Galeriji naivne umetnosti, koju su posetili najveća svetska imena iz raznih oblasti društvenog života.
Među prvima koji su se upustili u stvaranje naivnih slika, sa četkicom u ruci, bojama pored sebe i platnom ispred sebe, bili su Jan Sokol i Martin Paluška, i to pre jedno 90 godina, nekoliko godina pred početak Drugog svetskog. Prvih godina rata, čak ni on nije mogao biti smetnja za taj iskorak i svet naivne umetnosti, pridružuje im se i Mihal Bireš, a nešto kasnije i Vladimir Boboš.
Pet godina posle završetka rata, 1950. godine, počinje i onaj organizacioni deo. U okviru Kulturno-prosvetnog udruženja „Pokrok“ osniva se likovna sekcija, čiji članovi ubrzo postaju i Martin Jonaš i Jan Knjazovic, sa svojim specifičnim, egzotičnim stilom i umetničkim izrazom koji je za mnoge bio nedokučiv, ali bi je to samo početak njihovog velikog koraka u svetske vrhove naive.
A onda, 1952. godine, povodom 150 godina od dolaska Slovaka u ovo područje, organizovana je i prva izložba slikara naivaca. Njih 12 izložilo je svoje slike u tehnici ulja na platnu, a poseban „šmek“ toj prvoj izložbi dalo je i Udruženje žena Kovačice sa svojim rukotvorinama koje su verno odslikavale slovačke običaje i tradiciju.
Ta, 1952. godina smatra se godinom prvog javnog pojavljivanja kovačičke naive, a iste godine osnovana je i Likovna-slikarska sekcija, kojoj su poseban pečat dali velikani naivne umetnosti Martin Jonaš i Jan Knjazovic.
Do 1953. godine delovali samo samouki slikari
Interesantno je da su sve do 1953. godine delovali samo samouki slikari, zemljoradnici, a onda se te godine u njihovom društvu pojavljuje i Stojan Trumić, akademski slikar iz Pančeva, koji je, na sebi svojstven način, u velikoj meri pomogao da naivno slikarstvo krene u neslućene visine. Naučio je naivce, najpre, o značaju pripreme platna, vrsti četkice, boje, ali i tome da je važno razlikovati se od drugih, pronaći sebe u celoj priči i biti osoben za druge.
Tako su nastale i dve grupe naivaca, ona koja je poslušala Trumića i ona koja je ostala na tome da kopira slike drugih velikih umetnika.
I, razumljivo, prva grupa je počela da ostavlja trajne „znakove pored puta“, a prvi među njima bili su Martin Jonaš i Jan Sokol.
I onda je sve išlo mnogo brže. Svoju ulogu igraju i mediji, i štampani i elektronski, o Kovačici se sve dalje čuje, a samim tim pojavila se i potreba za osnivanjem Galerije slikara – zemljoradnika iz Kovačice. I tako je 15. maja 1955. godine otvorena je Galerija narodnih slikara iz Kovačice, prva galerija takve vrste u celoj tadašnjoj Jugoslaviji.
Galerija će, umesto članarine, od svakog slikara dobijati po jednu sliku godišnje, i takav običaj održao se i dan-danas, tako da se, umesto novca koji prolazi, u fondu Galerije nalazi više od 500 slika, čiji tragovi zauvek ostaju.
Tih 60-ih godina dvadeseto veka u svet naive zakoračili su i Ondrej Venjarski, Jan Garaj, Pavel Lacko, Katarina Karleček, svi iz Kovačice, kao i Jan Bačur iz Padine, a ubrzo i najpoznatija slikarka naive Zuzana Halupova, a sa njom i Eva Husarikova, Katarina Kožikova, kao i Padinci Jan Husarik i Mihal Povolni. Te šezdesete godine bile su najplodnije godine u svetu naive u opštini Kovačica, kada se na kovačičkom slikarskom nebu počinju pojavljivati i slikari iz drugih sredina i drugih nacionalnosti, kao što su Desa Petrov Morar i Ondrej Pilh, oboje iz Pančeva, a nešto kasnije i Ferenc Pataki iz Zrenjanina.
Kada je 1957. godine osnovan Dom kulture „3. oktobar“, sve što je u vezi sa kulturom pa i naivnom umetnošću preuzima ta novoosnovana kulturna institucija, da bi 1989. Galerija dobila nove prostorije, u kojima se i danas nalazi. Svoje delovanje u okviru Doma kulture nastaviće sve do 15. decembra 2008. godine kada, odlukom Skupštine opštine Kovačica, Galerija naivne umetnosti postaje samostalna institucija kulture.
Svake godine, u okviru manifestacije „Kovačički oktobar“ u Galeriji naivne umetnosti održava se izložba slika, aktera kovačičke naive, i do sada je svoje radove izlagalo više od 60 umetnika.
Brojna dela slikara naivaca iz opštine Kovačica nalaze se u mnogim svetski poznatim galerijama i muzejima. Samu Galeriju naivne umetnosti u Kovačici posetile su na stotine hiljada poštovalaca naivne umetnosti, a među njima i mnoge svetski poznate ličnosti, bilo iz sveta politike.
U Galeriju su od njenog osnivanja 1955. godine dolazile mnoge poznate ličnosti: Rolingstonsi, Alen Delon, Sofija Loren, Elizabet Tejlor, Brižit Bardo, posada Apola 11, zatim Fransoa Miteran, Huan Karlos, Ursula Anders, Pele…
Srbija je u 2018. godini bila na listi CNN kao jedna od 18 turističkih destinacija koje bi svakako trebalo posetiti. Među mnogobrojnim interesantnim lokacijama turistima je izuzetno zanimljiva i Kovačica, Južnobanatska opština od jedva 6.500 stanovnika koju godišnje poseti na desetine hiljada turista.
Najviše dolaze u Galeriju naivne umetnosti koja je samo u 2019. godini imala 23.000 posetilaca iz 56 zemalja.
Kovačička galerija okuplja 28 slikara savremenika, a iza svakog od njih je više od tri decenije rada u umetnosti naive, cenjeni su i priznati kod nas i u svetu.
Slovačko naivno slikarstvo ima tradiciju još od tridesetih godina prošlog veka i živi kroz generacije i tri galerije. Galerija Babka iz Kovačice sa Opštinom Kovačica je pokrenula inicijativu za stavljanje naivnog slikarstva na Uneskovu listu.
Republika Srbija je u nacionalni registar svoje nematerijalne kulturne baštine uključila slovačko naivno slikarstvo 2012. godine. Ove godine očekuje se i kandidatura za Uneskovu listu svetskog nematerijalnog kulturnog nasleđa, a konačna odluka Uneska biće doneta krajem naredne godine.
Preuzmite našu Android aplikaciju sa Google Play Store.
