PANČEVO – Izložba“Krug i kvadrat V“ Petre Jovanovske (Češka / Severna Makedonija), Kršištofa Bartnika (Poljska), Slađane Matić Trstenjak (Slovenija) biće otvorena, 1. novembra u 19 časova, u Galeriji Milorada Bate Mihailovića- Kulturnog centra Pančeva.
Izložba „Krug i kvadrat” prikazuje radove tri umetnika čiji se umetnički izrazi međusobno razlikuju jer svaki predstavlja sopstveno vizuelno iskustvo.
Umetnike Petru Jovanovsku i Kršištofa Bartnika naizgled povezuje jasno izgrađena kompozicija sa geometrijskim oblicima i čistim bojama. Njihove kreacije su svojevrsni istraživački i umetnički poligon na kome razmatraju mogućnosti ostvarljive umetničkim sredstvima, a prikazane scene su i posebni meditativni prostori. Nasuprot težnjama ekspresivnog minimalizma, fokusiranog na čistoću i univerzalnost likovnog jezika, slikarstvo Slađane Matić Trstenjak je mnogo izražajnije. Prikazani intimni pejzaži su prilagođeni, ne sasvim definisanih oblika i tonova boja, i obogaćeni dodatkom kolaža.
Centralni element u delima Petre Jovanovske je krug, koji nije slučajno izabran. Predstavlja sintezu stvaralačke i životne filozofije, kao i saznanja da jeste savršena forma bez početka i kraja. To je znak koji simbolizuje ciklus života, večnost, kretanje planeta oko Sunca, kosmos, celovitost i savršenstvo. Njegovo značenje tumačili su već stari Grci. Imao je simboličnu ulogu u srednjovekovnoj crkvenoj arhitekturi, kao i u renesansi i modernoj umetnosti zapadne civilizacije, za razliku od njenog tumačenja s kojim se susrećemo u istočnoj civilizaciji. Umetnica štampa svoje misli, emocije i pogled na svet u krugovima. Na pojedinim umetničkim kompozicijama ovaj znak je umnožen. To realizuje raznim medijskim i grafičkim tehnikama. Raznolikost i dinamiku pojedinih motiva ona postiže pomoću boja, njihove strukture i tonova. Ako pažljivo posmatramo, u nekim krugovima možemo videti fino, blago reljefne forme nastale grafičkom tehnikom suve štampe. U nekoliko primera umetnica pravougaonikom uokviruje određeni niz eteričnih krugova.
Kršištof Bartnik se predstavlja ciklusom „Postanak”. Koristeći akvarel kao tehniku, igra se oblikom kvadrata. U njegovom radu opravdano je sugestivan i izbor formi. Za razliku od kruga, kvadrat je geometrijski oblik koji nam daje osećaj stabilnosti i spokoja. Iako ga mnogi povezuju s ograničenjem, jeste ipak znak koji simbolizuje sjedinjenje četiri elementa: zemlje, vode, vatre i vazduha, odnosno četiri osnovne strane neba. Možemo reći da je kvadrat simbol integracija i sinteza. Ovo bismo mogli da uporedimo sa čovekom kao individuom koja je u društvu stalno podložna prilagođavanju, odlučivanju, a potom i svoj rad doživljava kao deo određenog procesa. Bartnik ne prilazi motivu intuitivno već na istraživački način. Zahvaljujući slikarskom umeću umetnika, elementi u slikarskom polju su doterani do savršenstva. Takav centralni lik postaje promenljiv, ukazuje se na njegovu rotaciju, preklapanje ili nestanak. Rotacijom kvadrata, u osi, nastaju novi oblici. Pojedinačne kompozicije se tako sastoje od nekoliko znakova čija je pozicija određena bojom. Dobijeni apstraktni pejzaži, autorovi meditativni prostori odlikuju se prefinjenošću boja i transparentnošću sloja akvarela.
Umetnička ispovest Slađane Matić Trstenjak je ekspresivna, zgusnuta i puna emocija. Boja i materijalna zasićenost su glavni ekspresivni elementi njenih radova, čemu doprinosi i izbor sve manjeg formata platna. Glavni motiv ostaje pejzaž, ali neke scene su potpuno apstraktne. U poređenju sa slikama iz ranijeg perioda, više ne prepoznajemo centralni objekat – drvo – što bi se moglo dovesti u vezu s prikazom čoveka ili same umetnice. Sada posmatramo kompozicije s neodređenom kolornom masom na koju pada kiša ili sija sunce. Zanimljive su kombinacije kolorističkih perspektiva. Posebnost ovih slika, s likovne i sadržinske strane, jeste tehnika kolaža i asemblaža. Papirne trake, pocepane i zalepljene za platno, prelaze preko ivice i stvaraju prostornu dimenziju slike. To je kombinacija obojenih i nacrtanih listova različitih oblika, a ponekad su dopunjeni i tekstilnim krpama. Boja stvara raspoloženje, a preovladavaju topli tonovi roze i ljubičaste. Tu se zelena i plava pojavljuju „u ulozi padavina”, čija je simbolika spiranje sa scene lošeg i suvišnog. Radovi Slađane Matić Trstenjak zrače bogatstvom beskrajnih životnih boja i optimizmom.
mr Mojca Štuhec
(predgovor izložbe „Krug i trg II”, Tuzla, Bosna i Hercegovina, (1. 6 – 24. 8. 2022))
