VOJVODINA – Na prostoru Malog Limana, krajem 1930-ih godina nikla je zgrada koja svojom monumentalnošću privlači poglede svih koji se nađu u njenoj blizni.
Šetajući samim centrom Novog Sada ukoliko od Galerije Matice Srpske krente Ulicom Žarka Zrenjanina ka Bulevaru Mihajla Pupina stići ćete do monumentalne bele zgrade na uglu koja svojim izgledom privlači pažnju svakog ko se tu zadesi. Danas je većina zna kao kompleks Banovinu u kojoj je smeštena Pokrajinska Vlada i Skupština AP Vojvodine, a istina je da se iza nje krije višedecenijska i zanimljiva istorija.
Vraćamo se sve do 3. oktobra 1929. godine i odluke kralja Aleksandra I Karađorđevića da Novi Sad učini prestonim gradom jedne od devet jugoslovenskih banovina. Odmah iza Savske, Dunavska banovina je bila najveća, a obuhvatala je Banat, Bačku i Baranju, kao i veći deo Srema ali i celu Šumadiju, Požarevačku Moravu i Stig. Drugim rečima, bila je jedna od najrazvijenijih delova tadašnje Kraljevine i brojala je neverovatnih 2,3 miliona stanovnika.
Samim tim, ekonomski i privredni centar jedinice morao je da dobije i svoj upravni kompleks, a na javnom konkursu koji je raspisan za izgradnju izabran je projekat arhitekte Dragiše Brašovana. Čoveka čija primarna ideja je bila da objekat grandiznog volumena i kontura asocira na izgled dunavskih lađa koje prolaze u neposrednoj blizini. U vremenima koja su usledila, ispostaviće se da je ovo autorsko delo jedno od najčuvenijih predstavnika modernizma.
Pored Banovine, Dragiša Brašovan je zaslužan i za projektovanje Radničke komore i zgrade Glavne pošte u Novom Sadu.
Kompleks Banovina
Dunavska banovina je na svoju palatu morala da sačeka deset godina. S jedne strane zato što su radovi započeti tek 1. avgusta 1936. godine usled ekonomske krize sa kojom se kraljevina suočavala, a s druge strane zbog problema sa terenom na kom je građena. Kako je čitavo područje predstavljalo nekadašnju isušenu baru, peskovit i podvodni teren je prilikom izgradnje zadavao brojne glavobolje svima koji su radili na ovom projektu. Ipak i pored svih komplikacija, građevinski radovi su završeni 1939. godine.
Za to vreme je iskopano oko 30.000 kubika zemlje i nasuto 20.000 kubika šljunka kako bi se obezbedila nosivost terena, dok je za izgradnju zidova iskorišćeno oko 4 miliona opeka, 5.000 tona cementa, 600 tona gvozdene armature, a za izradu fasadu iskorišćeno preko 12.000 kvadratnih metara bračkog belog mermera. Prevedeno u cifre, ukupni troškovi su iznosili oko 56.350.501,42 dinara.
Konačan rezultat je bio kompleks sačinjen od dve odvojene zgrade, čija kompozicija je akcentovana kulom visine 42 metra na severoistočnom uglu. Polukružni deo zgrade u zapadnom delu, koji se još popularno naziva i Bela krstarica je dugačka 185 metara i široka 42,5 metra. Njena glavna karakteristika, koja doprinosi osećaju savršene funkcionalnosti se ogleda u organizaciji na pet spratova i 569 kancelarija u nizu, na začeljima.
Južno od nje, kada se prođe kroz Banovinski prolaz dolazi se objekata podignutog nad krastastom osnovom, koja je prvobitno zamišljena kao rezidencija bana. Pored rezidencijalnog dela u centru se nalazi i većnica kao i još 147 drugih prostorija. Objekan je poneo naziv Banski dvor, a danas u njemu zaseda Skupština Autonomne Pokrajine Vojvodine.
Pročitajte još:
Preuzmite našu Android aplikaciju sa Google Play Store.
