PANČEVO – Istorijska dokumenta iz Drugog svetskog rata vezana za obnovu strateške infrastrukture Jugoslavije – „Pančevačkog mosta“ preko Dunava, uručena su srpskom istraživaču iz Pančeva.
Dokumenta je Robertu Resanoviću, predsedniku Društva srpsko-ruskog prijateljstva „Slovenska unija“ predao Vladimir Bikov, vojni ataše pri ambasadi Rusije u Srbiji.
Ceremonija primopredaje obavljena je u okviru manifestacije posvećene Danu branilaca otadžbine u Parku oslobodilaca Beograda, gde su sahranjeni vojnici Crvene armije i jugoslovenski partizani.
Pukovnik Vladimir Bikov, pomoćnik vojnog atašea Ruske Federacije, rekao je za TASS da je skinuta tajnost dokumenata iz Centralnog arhiva Ministarstva odbrane Ruske Federacije o jedinicama Crvene armije koje su učestvovale u obnovi strateškog objekta za Beograd – Pančevački most, i da su predati srpskim istraživačima na proučavanje.
Paket dokumenata uključuje borbeni dnevnik 16. odvojenog železničko-mostovskog bataljona, 1. gardijske železničke brigade od jula 1942. do decembra 1946. godine, tehnički izveštaj 16. železničkog bataljona za novembar 1945. godine, kao i istorijske podatke 26. odvojenog građevinskog i pružnog bataljona od jula 1942. do februara 1947. godine.
Robert Resanović se zahvalio ruskoj ambasadi i vojnom atašatu na ustupljenim dokumentima.
„Dugi niz godina istražujemo istoriju oslobođenja Jugoslavije od strane sovjetskih vojnika 1944. godine. Uspeli smo da detaljno rekonstruišemo istoriju oslobođenja našeg grada Pančeva od strane 49. Gardijske divizije pod komandom general-majora Vasilija Margelova, budućeg generala armije i legendarnog komandanta Vazdušno-desantnih snaga. Sada imamo nove dokaze o ogromnom herojstvu sovjetskih vojnika i inženjera, koji su u najtežim uslovima obnovili tako važan objekat za našu zemlju. Nadamo se da će ovi dokumenti činiti osnovu nove obimne studije“, rekao je Robert Resanović.
Istorija Pančevačkog mosta
Prošle godine, 29. novembra, proslavljena je 75. godišnjica obnove Pančevačkog mosta od strane sovjetskih vojnika.
Pančevački most, podignut 1935. godine, digle su u vazduh srpske trupe u noći 10. na 11. april 1941. da bi zaustavile nemačko napredovanje na zemlju. Zauzvrat, napuštajući Beograd pod udarima Crvene armije, nacisti su u jesen 1944. godine ponovo digli Pančevački most u vazduh, gotovo potpuno uništivši ovaj ključni objekat. Da bi sprečili obnovu mosta za kratko vreme, Nemci su na dno Dunava izbacili oko 20 hiljada tona avio-bombi i granata, ispunjavajući podvodna minska polja blokadama betonskih i metalnih konstrukcija.
Godine 1945. doneta je odluka o obnovi Pančevačkog mosta. Međutim, pre početka građevinskih radova, dno reke je moralo biti očišćeno od mina. Prvi pokušaji deminiranja jugoslovenskih, rumunskih, mađarskih i bugarskih stručnjaka bili su neuspešni, a zatim su se jugoslovenske vlasti obratile SSSR-u za pomoć. Savet ministara Sovjetskog Saveza je odlukom od 27. septembra 1945. doneo odluku o pružanju takve pomoći srpskom narodu. Odlukom Saveta ministara za popravku mosta stvoren je poseban odred koji čine tri železnička bataljona, brigada minolovaca Dunavske flotile, kao i 72 broda različite namene i deplasmana. Obnovu mosta je nadgledao general-potpukovnik Vladimir Golovko, a za glavnog inženjera postavljen je jedan od vodećih sovjetskih graditelja mosta Nikolaj Kolokolov. Inženjer Kolokolov je razvio plan da se most obnovi za samo godinu dana, dok su jugoslovenski stručnjaci verovali da će za to biti potrebno najmanje tri i po godine.
Pravi podvig u čišćenju akvatorija ostvarili su sovjetski ronioci, od kojih su mnogi poginuli tokom opasnog rada. Ukupno su uspeli da izvuku oko 100 tona mina, granata, izvuku na površinu 6 hiljada tona betonskih i metalnih konstrukcija porušenog mosta. Kada ronioci nisu imali dovoljno vremena, podvodni posao su preuzeli obični građevinari koji su bez posebne opreme zaronili do pet metara dubine. U Jugoslaviji su se divili nesebičnosti sovjetskih radnika; kada je jedan od radnika pao sa visine i poginuo, hiljade Beograđana je došlo na njegovu sahranu.
Ključnu etapu radova – postavljanje metalne konstrukcije dužine 160 metara na podupirače – posmatrala je polovina stanovništva srpske prestonice sa obala Dunava. Srbi su radnike dočekali povicima “Hvala Rusi! Živeo SSSR!” Obnova Pančevačkog mosta završena je 7. novembra 1946. godine, na godišnjicu Oktobarske revolucije, a zvanično otvaranje održano je 29. novembra, u čast Dana Jugoslavije, uz učešće jugoslovenskog lidera Josipa Broza Tita. U znak zahvalnosti, most je dobio naziv „Most Crvene armije“.
Poslednjih decenija zaboravljena je tragična istorija mosta i njegova uloga u rusko-srpskom prijateljstvu. Ove godine prvi put su održane komemorativne manifestacije u čast restauracije objekta.
Preuzmite našu Android aplikaciju sa Google Play Store.
