SRBIJA – U decembru 2024. godine, Srbija slavi značajan jubilej – 151. rođendan dinara, zvanične novčane jedinice države koja je kroz decenije prešla brojne turbulencije, ali je danas simbol stabilnosti i ekonomske ravnoteže. Uvođenjem dinara, 12. decembra 1873. godine, otklonjen je dugotrajan period monetarnog haosa koji je pratio tadašnju Kraljevinu Srbiju.
Narodna banka Srbije izdavanjem novčanica i kovanog novca nastavlja vekovnu tradiciju korišćenja nacionalne monete, dinara. Naziv srpske valute dinar potiče od rimske novčane jedinice denarius. U istoriji srpskog novčarstva javlja se prvi put u srpskoj državi u srednjem veku.
Istorija srpske valute
Pre nego što je dinar postao zvanična valuta, srpska ekonomija bila je preplavljena valutama drugih država, a tržište je bilo podloženo velikim fluktuacijama. Prvi dinar je bio baziran na zlatu, što je pružilo ekonomiji potrebnu čvrstinu. Tokom godina, dinar je prešao kroz različite faze, prilagođavajući se potrebama vremena, i pretrpeo velike promene tokom političkih i ekonomski nestabilnih perioda. U periodu između dva svetska rata, dinar je doživeo hiperinflaciju, a nakon Drugog svetskog rata, uvođeni su brojni oblici valutnih reformi.
Najveće turbulencije u monetarnom sistemu Srbije desile su se tokom 1990-ih godina, kada su političke krize, sankcije i visoka inflacija uzrokovali kolaps domaće valute. Za vreme ove krize, dinar je izgubio praktično svaku vrednost, a zamenio ga je širok spektar drugih valuta, prvenstveno nemačka marka i američki dolar. Međutim, u poslednjim decenijama, uz ekonomske reforme i stabilizaciju, dinar je postao simbol sigurnosti i poverenja.
Danas, dinar je u stabilnoj fazi. Kontinuirani ekonomski rast, kontrola inflacije i pozitivni makroekonomski pokazatelji omogućili su da valuta postane predvidljivija i da se smanji zavisnost od stranih valuta. To nije samo rezultat čvrste fiskalne politike, već i ulaska Srbije u međunarodne organizacije, poput Međunarodnog monetarnog fonda, čije su mere i preporuke doprinele stabilizaciji.
Pored toga, u poslednjem periodu ubrzan je proces digitalizacije monetarnog sistema, čime je omogućeno lakše praćenje i manipulacija valutom. Uvođenje dinarskih plata, penzija i drugih isplata preko digitalnih kanala doprinosi smanjenju gotovinskog prometa, a samim tim i boljim uslovima za kontrolu ekonomske situacije.
Proslava 151. rođendana dinara podseća nas na sve izazove kroz koje je srpska ekonomija prošla, ali i na činjenicu da je dinar danas simbol stabilnosti i oporavka. On nije samo jednostavna novčana jedinica, već i simbol napora koji su uloženi u očuvanje ekonomskog suvereniteta Srbije.
Na ovaj dan, možemo sa sigurnošću reći da je Srbija u velikoj meri prevazišla monetarni haos koji je obeležavao prošlost i da je dinar postao osnova ekonomske sigurnosti i poverenja za buduće generacije.
