SRBIJA – Dvanaestog dana februara vernici i Srpska pravoslavna crkva slave Sveta Tri jerarha. U kalendaru je ovaj dan obeležen crvenom bojom.
Praznik Sveta tri jerarha je praznik vaseljenskih hrišćanskih učitelja, bogoslova i svetitelja – Vasilija Velikog, Grigorija Bogoslova i Jovana Zlatoustog.
Na ovaj praznik služe se liturgije u slavu svetitelja koji su svojim umom, obrazovanjem i načinom propovedanja hrišćanstva prevazišli svoje savremenike, a svojim bogoslovljem zadužili sveukupno hrišćanstvo zauzevši visoko mesto u istoriji hrisćanske crkve.
Tri vaseljenska učitelja su bili tema velikih bogoslovskih sporova u 11. veku jer su jedni uzdizali Vasilija zbog njegove čistote i hrabrosti, drugi Grigorija zbog nedostižne visine u bogoslovlju, a treći Zlatoustog zbog čudesne slatkorečivosti i jasnoće u propovedanju hrišćanske vere.
Javni spor je okončan ustanovljenjem zajedničkog praznika sva tri vaseljenska učitelja, 1084. godine u Carigradu, u vreme cara Aleksija i Komnena pa se od tada Sveta tri jerarha slave uvek 12. februara, odnosno 30. januara po julijanskom i bogoslužbenom kalendaru SPC.
Prema predanju, svetitelji su se javili u snu episkopu evhairskom Jovanu, prvo svaki zasebno, a potom zajedno, poručivši mu da su „jedno u boga“, da u njima nema ništa protivrečno i savetujući ga da im napiše zajedničku liturgiju i odredi zajednički praznik.
Na ovaj praznik SPC slavi svetog Vasilija Velikog kao retoričara, filozofa i pisca svetih liturgija koje se služe 10 puta godišnje na velike pravoslavne praznike.
Sveti Grigorije Bogoslov se proslavlja kao episkop u Carigradu koji je 12 godina upravljao crkvom utvrđujući pravoslavlje, a sveti Jovan Zlatousti kao veliki besednik i tumač Svetog pisma koji je svojom rečitošću i jasnoćom misli prevazišao sve grčke retoričare.
Sveta tri jerarha uživaju veliko poštovanje u srpskom narodu gde su od davnine esnafska slava metalaca.
Pravoslavni grčki narod ih smatra ne samo crkvenim, već i nacionalnim i školskim praznikom.
Svaki od ovih crkvenih otaca praznuje se posebno u istom mesecu – Sveti Vasilije Veliki 1. januara, sveti Georgije Bogoslov 25. i sveti Jovan Zlatousti 27. januara, po julijanskom kalendaru koji poštuje SPC.
Prema verovanju, štite ljude i životinje od mrazeva i zlih vetrova. Po vetrovima koji danas duvaju prognozira se kako će biti vreme u toku godine. Veruje se da će godina biti dobra i bogata ukoliko duva južni vetar, a da „severac“ donosi lošu godinu s hladnim vremenom. Istočni vetar donosi nestašice, a zapadni izobilje ribe i mleka. Ako vetra nema, čeka nas bogata godina. Čobani u zapadnoj Srbiji i Republici Srpskoj okupljaju se tog dana i sviraju u duvačke instrumente.
