Zrenjanin – Narodno pozorište „Toša Jovanović” iz Zrenjanina danas obeležava svoj dan, u znak sećanja na završetak izgradnje pozorišne zgrade pre 182 godine. Tog 15. oktobra 1839. ovo mesto je postalo dom predstavama i glumcima i nikada nije menjalo svoju namenu.
Narodno pozorište ujedno obeležava i 75 godina Dramske, odnosno 65 godina Lutkarske scene.
Zrenjanin neguje dve legende o nastanku pozorišta, odnosno najstarije pozorišne sale u Srbiji. Prema prvoj legendi, u zidove pozorišta je ugrađeno kamenje srušene bečkerečke tvrđave. Kada je grad poželeo pozorište, preuredio je žitni magacin izgrađen od tog kamena, jedinu dvospratnu zgradu na trgu.
Postoji i druga, mnogo lepša legenda, koja kaže da je ovo pozorište nastalo iz ljubavi. Po toj legendi, ovdašnji bogataš zaljubio se u peštansku glumicu i odlučio je da u svom gradu izgradi pozorište kako bi je sebi približio i fascinirao.
„Ovu legendu o ljubavi mi u pozorištu stalno ponavljamo i napominjemo da je ovaj naš prelepi teatar nastao iz ljubavi, ali i da je zahvaljujući ljubavi i opstao, ljubavi gledalaca i stvaralaca“, kažu u NP „Toša Jovanović“.
Na ovim daskama su igrane predstave najpre na nemačkom, na mađarskom, pa na srpskom jeziku, ali i na jidišu. Svake godine održavane su jesenja i prolećna pozorišna sezona. Putujuće pozorišne trupe iz Nemačke, Austrije, Mađarske, Rumunije slale su svoje prijave Pozorišnom odboru Torontalske županije, koji je odlučivao o trupi koja će tokom te sezone zabavljati građane.
Pozorište je sedamdesetih godina 19. veka samo igrom slučaja sačuvano, a 1884. godine je temeljno renovirano na osnovu planova nemačkog arhitekte Pelcla. Tada je pozorišna sala dobila bogato ukrašen današnji izgled.
Donošenjem akta 25. maja 1946. godine, osnovano je profesionalno pozorište koje, na predlog Todora Manojlovića, dobija ime po čuvenom srpskom glumcu Toši Jovanoviću, rodom iz Bečkereka. Lutkarsko pozorište je osnovano 1956. a u ovoj pozorišnoj zgradi je od 1982. godine.
Svaki 15. oktobar je dan i kada se sumira prethodna sezona. U 2020/2021. uloženo je mnogo u popravku krova zgrade, a održane su i tri premijere – „Osam žena“ u režiji Tare Manić, „Ježeva kućica“ u režiji Lilijane Ivanović i klasik „Naš grad“ u režiji Mie Knežević. Zrenjaninski teatar je bio i domaćin jubilarnog, 70. Festivala profesionalnih pozorišta Vojvodine. Ni učestvovanje na festivalima i osvajanje nagrada nisu izostali.
U toku su pripreme za premijere na obe scene. Dramska scena sa rediteljkom Tijanom Vasić radi na praizvedbi teksta savremenog španskog pisca Huana Majorge „Dečko iz poslednje klupe“. Lutkari rade tekst Željka Hubača „Deca od snova rastu“ sa rediteljkom Vjerom Vidom.
Ž. Balaban
