NORMANDIJA – Bitka za Normandiju, poznata kao Dan D, označila je prekretnicu u Drugom svetskom ratu, kada su savezničke snage izvele najveću pomorsku invaziju u istoriji sa ciljem oslobađanja Evrope od nacističke okupacije.
Invazija, pod kodnim nazivom Operacija „Overlord“, okupila je preko tri miliona vojnika iz desetak zemalja. Skoro 160.000 savezničkih vojnika iskrcalo se tog dana na obale Normandije u okupiranoj Francuskoj, što je označilo početak kraja Hitlerove vladavine nad Evropom.
Saveznici protiv nacističke Nemačke
Savezničke snage činile su jedinice iz SAD, Velike Britanije, Kanade i Francuske, uz podršku vojnika iz Poljske, Norveške, Australije, Novog Zelanda, Holandije, Belgije, Grčke i Čehoslovačke. Sa druge strane, oko 50.000 nemačkih vojnika branilo je plaže pod jakom utvrdom Atlantskog zida.
Planiranje i obmana
Zapovednik operacije bio je general Dvajt Ajzenhauer, koji je pripremio invaziju u saradnji sa britanskim i kanadskim snagama. Saveznici su prevarili naciste lažnom kampanjom koja je sugerisala da će invazija početi kod Kalea. Dok su nacisti očekivali napad severnije, pravi desant je počeo na pet kodiranih plaža: „Utah“, „Omaha“, „Gold“, „Juno“ i „Sword“.
Tok bitke
Napad je započeo u ranim jutarnjim satima 6. juna 1944. godine, uz ogromno pomorsko i vazdušno bombardovanje, padobranski desant i amfibijsko iskrcavanje. Više od 5.000 brodova i 11.000 aviona podržalo je operaciju.
Plaže su bile minirane, sa mitraljeskim gnezdima i rovovima, dok je 6,5 miliona mina dodatno otežavalo napredovanje. Najkrvavija bitka vođena je na plaži Omaha, gde su američke trupe imale najviše gubitaka.
Žrtve i posledice
Samo tokom Dana D, poginulo je preko 4.400 savezničkih vojnika, dok je više od 5.000 ranjeno. Sjedinjene Američke Države izgubile su 29.000 vojnika, Velika Britanija 11.000, a Kanada 5.000. Nemačke žrtve procenjuju se između 4.000 i 9.000 poginulih, ranjenih ili nestalih.
Do ponoći 6. juna, savezničke snage su uspostavile kontrolu nad plažama i odbile protivnapade, otvarajući put ka oslobađanju Pariza 25. avgusta.
Uloga obaveštajaca i tehnike
Ogromnu ulogu u uspehu invazije imali su obaveštajci, agenti i Francuski pokret otpora, dok su britanski kriptoanalitičari iz Blečlija imali presudnu ulogu u dešifrovanju nemačkih poruka.
Na terenu su se koristili tenkovi M4 Šerman, opremljeni za amfibijsko ratovanje, kao i nemački Panzer IV.
Sedam zanimljivih činjenica:
- Najveća invazija u istoriji: Više od 7.000 brodova i 160.000 vojnika.
- Obmanjujuća taktika: Saveznici su stvorili lažnu vojsku kako bi zavarali naciste.
- Odluka u poslednjem trenutku: Loše vreme pomerilo iskrcavanje za 24 sata.
- Romelova greška: Nemački general bio je odsutan na dan invazije.
- Omaha – najkrvavija plaža: 4.000 mrtvih za nekoliko sati.
- Tehnički problemi: Vibracije oružja oštetile brodske sisteme.
- Zagonetna misija: Britanski oficir testirao lojalnost trupa pomoću ženskih agenata u baru.
