KOSOVO I METOHIJA – Portal Vojvodina uživo izveštavao je iz Gračanice i Gazimestana tokom vidovdanskih svečanosti, a prilikom posete Kosovu i Metohiji, posetili smo i Prizren, Crkvu Bogorodice Ljeviške, drevnu pravoslavnu svetinju čija je sudbina pratila sudbinu srpskog naroda, stradavši od zločinačke ruke ekstremista u martovskom pogromu 2004. Crkva je tada zapaljena iznutra, oltarski prostor je oskrnavljen, a časna trpeza razbijena.
Freske su pretrpele velika oštećenja kada su albanski ektremisti, kažu nam domaćini, u crkvu uveli naftu i gume i zapalili ih u samom manastiru.
Priča o Ljeviški ima svoj početak koji datira s početka 14.veka. Zadužbina je kralja Stefana Milutina, podignuta u periodu 1306—1307. godine, a gradili su je Mihajlo i Eftihije iz Soluna. Bogorodica Ljeviška, jedna je od najlepših srpskih srednjevekovnih crkava, i prvi spomenik u kojem se u Srbiji predstavljaju svetiteljke.
Turci su 1756. godine pretvorili crkvu u džamiju i debelim slojem maltera prekrili freske koje su ponovo otkrivene kada je Srbi ponovo vratili u prvobitno stanje, u crkvu, nakon balkanskih ratova i oslobođenja.
U to zlo proleće 2004. godine pocrnela je Ljeviška, baš kao što je pocrnela i freska Bogorodice sa Hristom hraniteljem, a pod zaštitu Uneska dve godine kasnije stavljeni su samo garavi zidova. Naime, zbog značaja arhitekture i živopisa, od 2006. godine nalazi na Uneskovoj Listi svetske kulturne baštine, kao deo celine „Srednjevekovni spomenici na Kosovu i Metohiji“.
View this post on Instagram
Iako je pod zaštitom Uneska, freske nisu očišćene i vidljive su posledice pogroma 17. marta. Kako su nam rekli naši domaćini, koliko je dobro to što je pod zaštitom UNESKA jer je vidljiva očima mnogobrojnih turista koji dolaze iz svih krajeva sveta da je posete, toliko je to otežavajuće za bilo kakvu obnovu ili rekonstrukciju jer saglasnost UNESKA iziskuje obimnu i dugotrajnu administraciju a, kako kažu, pritom je tu lokalna administracija u Prizrenu koja zabranjuje bilo kakve radove na ovoj srpskoj svetinji. Zato Ljeviška i do danas čeka potpunu rekonstrukciju i obnovu i saniranje posledica pogroma 17. marta 2004.godine.
I sada, Ljeviška stoji sama u Prizrenu.Kišni dan kao da je simbolizovao tugu koju osetite kada se nađete pred njom. Osećaj kada u nju kročite ne može se opisati rečima.
Oronula ali još čarobno lepa, istovremeno sablasno mračna ali i takva je privlačna, prkosna i postojana. Dolazimo do čuvene ikone Bogorodice Ljeviške – hraniteljke Prizrena koja u ruci drži Isusa Hrista a u levoj ruci drži kotaricu sa hranom, i levom rukom ona hrani Prizren i njegove stanovnike.
U mraku, oronula, sa tragovima nasilja nad njom, ali i takva, jedna je od najimpozantnijih svetskih građevina koja svojom lepotom, čak i naružena i oštećena, privlači putnike i predstavlja simbol jedne vere i jednog duha. Istina o njoj ne može se sakriti, a njena lepota izbija iz oštećenih zidova. Živi i takva, kao svedočenje o sudbini Srba kojih u Prizrenu jedva da ima, ali kao što je i Ljeviška pretvarana u džamiju, i čeka svoju obnovu – ne po prvi put, tako i sudbina malobrojnih Srba i nealbanskog življa – čeka svoje vreme, baš kao i Ljeviška. Jer dobro mora da pobedi zlo.
I kada je nepoznati putopisac na njene zidove uklesao na arapskom stihove najvećeg persijskog lirika Hafiza, u kojem je izrekao da se u njegovom oku nastanila lepota viđenog: „Zenica oka mog gnezdo je lepote tvoje” – nije ni pomislio kako će ovi stihovi odrediti sudbinu Ljeviške, jer njena čudesna lepota prkosi i vremenu i događajima. Njeno skrnavljenje trajalo je vekovima, ali dočekala je tada da neko skine kreč i pronađe svetlost koja je čekala, postojano, tamo gde je i bila. Ta svetlost i sada čeka.
Tragovi o lepoti Ljeviške trajaće onoliko koliko traje pamćenje naroda u kome je nastala. „Zenica oka mog gnezdo je lepote tvoje”, ostalo je da stoji i čeka nove vekove.
I danas, kada kročite u nju, vi postajete očevidac lepote, univerzalne i neponovljive, koja se ugnezdi i u našoj zenici, oplemenjujući nas.
Pročitajte još:
