Bela Golubica iznad Srema: Duhovna priča o Tesli i manastiru Šišatovac

Danas, kada obeležavamo 169 godina od rođenja Nikole Tesle – jednog od najznačajnijih naučnika u istoriji čovečanstva, rođenog u ličkom selu Smiljan, nekadašnjoj Vojnoj Krajini – i kada slavimo Dan nauke Republike Srbije, pozivamo Vas da osvežimo sećanje na manje poznato, ali izuzetno važno poglavlje iz mladosti velikog pronalazača: njegov boravak u fruškogorskom manastiru Šišatovac.

Na južnim padinama Fruške gore, u blizini istoimenog sremskog naselja i izvora potočića Remete, nalazi se manastir Šišatovac – mesto gde se, prema predanju, mladi Nikola Tesla lečio od kolere. Prema svedočenju koje je kasnije zabeleženo, Tesla se tu umivao i pio svetu manastirsku vodu, verujući u njenu isceliteljsku moć. Upravo tu, iznad Srema, kako je kasnije opisivao, „rođena je bela energetska golubica“ – simbol njegove životne snage i duhovnog preporoda.

Ta golubica, posebna po svetloplavim vrhovima krila, postala je Teslina duhovna saputnica. O svom odnosu s njom govorio je svom biografu, Džonu o Nilu, novinaru New York Times-a. U emotivnoj ispovesti, Tesla je rekao:

„Hranio sam golubove, na hiljade njih, već godinama… No, bijaše jedna divna ptica koja se razlikovala od ostalih, čisto bela sa svetloplavim vršcima krila… Razumela me je i ja sam nju razumeo. Voleo sam tu golubicu kao što čovek voli ženu. I ona je mene volela… Bila je radost mog života. Kada je umrla, iz očiju joj je izbila prava svetlost, snažnija od bilo koje lampe u mojoj laboratoriji. Osetio sam da je tada i moj rad završen.”

Originalna slika ove golubice, koja se nalazila u hotelskoj sobi Nikole Tesle u Njujorku, danas se čuva u Muzeju Nikole Tesle u Beogradu.

U biografiji „Nenadmašni genije“, objavljenoj 1944. godine, Džon o Nil piše:

“Ukoliko Teslu cenimo po dostignućima, on je bio ravan bogovima sa Olimpa!”

Veze porodice Tesla sa manastirom Šišatovac

Važno je istaći i porodične veze Nikole Tesle sa ovim svetim mestom. Naime, u periodu između dva svetska rata, u manastiru je bogoslužio i bio iguman arhimandrit Petronije Trbojević (1876–1933), doktor prava i bogoslovije, sin Tesline sestre Angeline Trbojević. Tu je i sahranjen.

Vizija očuvanja i obnavljanja nasleđa

Teslina naučna fondacija iz Filadelfije pokrenula je inicijativu da se u okviru manastira Šišatovac, koji svojom prirodom i ambijentom podseća na Teslin rodni Smiljan, izgradi kompleks posvećen njegovom životu i delu. Planirana je izgradnja replike Tesline rodne kuće, crkve iz Smiljana, Teslinog tornja, etno-muzeja, laboratorije i drugih pratećih sadržaja.

Inače, manastir Šišatovac je u svojoj najranijoj istoriji bio posvećen Svetom Nikoli. Ta prvobitna crkva je srušena, a na njenim temeljima je 1520. godine podignuta nova crkva – posvećena Rođenju Presvete Bogorodice, kojoj je manastir i danas posvećen.