VOJVODINA – U sred plodne vojvođanske ravnice kao svedok vekova i spomenik davnim vremenima stoji ranohrišćanska lepotica- Arača. Burna i neistražena istorija ove sakralne građevine i ovog lokaliteta, ostaci bazilike koji i dalje odolevaju zubu vremena i prkose kiši i vetrovima, tajne koje kriju ove zidine i atarska zemlja koja je pokrila čitavu prošlost koja tek treba da nam ispriča svoju priču.
Arača spada u najznačajnije spomenike srednjevekovne arhitekture u Vojvodini. Kao spomenik kulture stavljena je pod zaštitu države 16. februara 1968. godine rešenjem Republičkog zavoda za zaštitu spomenika kulture.
Arheolozi smatraju da je kompleks Arače bio naseljen još u praistorijsko doba (mlađe kameno doba i naselje iz mlađeg srednjeg veka). Prvobitna bogomolja nastala je još u XI veku i najverovatnije je bila parohijska crkva ili kapela.
Najraniji pisani trag o naselju Arača datira iz XIII veka i kao parohija se pominje u popisu papskog desetka među katoličkim parohijama torontalskog arhiđakonata. U zadnjih 40-ak godina arheolozi su intenzivno radili na ovom lokalitetu koje predstavlja značajno arheološko nalazište i tom prilikom pronašli ostatke nekadašnje nekropole, formirane oko predhodne seoske crkve od naboja (XII, XIII vek) a u kojoj se nastavilo sa sahranjivanjem i nakon gradnje trobrodne romaničke bazilike. To znači da je ulogu lokalne parohijske crkve preuzela sama bazilika.
S obzirom na vek trajanja Arače, jasno je da je ni legende nisu mogle zaobići. Među najzanimljivijima nalaze se one sa Atilom Bičem Božjim, a postoji i jedna u kojoj je Ričard Lavlje Srce. Naime, Ričard Lavlje Srce se, navodno, u povratku iz krstaških ratova, upravo ovde lečio lekovitim blatom. Atila Bič Božji je, neki tvrde, u koritu naše Tise zakopao blago. Zbog tog blaga su, neki veruju, benegditinski monasi i dolazi ovde da zagrade manastir koji nije nikad ni bio završen.
Ispitivanja koja su sprovodili ljudi iz struke, pokazala su da su postojale dve faze u izgradnji Arače. Utvrđeno je i da su tokom izgradnje korišćeni mermer, tesani kamen, cigla i tesanik, kao i to da Arača poseduje elemente koji upućuju na mediteranski karakter plana.
U unutrašnjosti objekta nalaze se masivni stubovi od sivog peščara, a na kapitelima stubova uočavaju se elementi romaničke biljne dekoracije. Na jednom se čak nalazi biblijska figura Adama koji bere jabuku. Pod je od pločica od crvenog mermera, ali nažalost, danas su ostaci ove nekada moćne stasite građevine utočište za ptice, dok je sama građevina okružena žbunastim rastinjem.
Posle vladavine Turaka, za vreme Mersijevog upravljanja Banatom u Velobečkerečkom okrugu, zbog teških uslova za život, čitava sela su napuštena, jer je narod bežao od teškog kuluka i poreza. To se vidi iz izveštaja išpana Tašnera od maja 1719, u kome se kaže da seoski kneževi odbijaju poslušnost i da i sami beže s narodom.
Nedavno je Skupštini AP Vojvodine, u organizaciji Nacionalnog saveta mađarske nacionalne manjine, održana stručna rasprava o projektu „Konzervacija i unapređenje crkve u Arači i njene okoline prema nasleđenom stanju“, tokom koje su sumirani dosadašnji rezultati u revitalizaciji ovog srednjevekovnog zdanja. Na skupu je istaknuto da postoji dogovor organa uprave opštine Novi Bečej, AP Vojvodine i Republike Srbije o pružanju finansijske podrške projektu, a da je i Vlada Mađarske do sada dala više od 600 miliona dinara za projekat Konzervacija i unapređenje crkve u Arači i njene okoline prema nasleđenom stanju”.
Pored dogovora o narednim koracima u okviru projekta prezentovani su i rezultati geofizičkih istraživanja, laserskih snimanja i trodimenzionalni model ovog značajnog spomenika srednjovekovne arhitekture, a koji su zajedno uradili Pokrajinski zavod za zaštitu spomenika kulture i Institut „BioSens“.
Pročitajte još:
Preuzmite našu Android aplikaciju sa Google Play Store.
