NOVI SAD – Za Petrovaradinsku tvrđavu vezane su mnoge priče i legende. Za neke se pokazalo da su tačne, a za neke da su potpuna besmislica.
Najpoznatija legenda koja je vezana za Petrovaradinsku tvrđavu je ona o „ali“, velikom zmijolikom čudovištu koje živi u podzemnim tunelima i davi sve one nesrećnike koji bi u tim hodnicima zalutali.
Ova legenda se potkrepljuje i narodnom pesmom „Kad je ala vojnika zaklala“, koja se nekada pevala na ovim prostorima.
Legenda je nastala tako što je navodno 1925. godine, za vreme kraljevine Jugoslavije, podoficir Žarko Bojović rodom iz Crne Gore u svađi ubio svog zemljaka, pa da ne bi došlo do krvne osvete, porodici ubijenog je javljeno da je on greškom uhapšen i zatvoren u podzemlje Tvrđave, odakle je pokušao da pobegne, ali je naišao na neman koja ga je udavila.
Ali otkud ala na Petrovaradinskoj tvrđavi?
Pojava ovog stvorenja vezana je za druge dve legende.
Prema prvoj, za alu na Petrovaradinskoj tvrđavi krivi su Turci koji su poraženi prilikom opsade Petrovaradina 1694. godine, pa kako bi se osvetili za poraz u tajnosti su dopremili u vrećama mladunčad tropskih zmija, guštera, krokodila i drugih gmazova te ih pustili u tunele. Hraneći se svim i svačim, gmizavci su dostigli ogromne razmere.
Druga kaže da je Austrougarska carica Marija Terezija bila ljubitelj i kolekcionar bizarnih predmeta i stvorenja, pa je daleko od očiju bečkog dvora i javnosti, za „svoju dušu“ napravila zoološki vrt nesvakidašnjih stvorenja, upravo na Petrovaradinskoj tvrđavi.
Istina je da na Petrovaradinskoj tvrđavi jeste jedno kratko vreme bilo pokušaja da se formira zoološki vrt, ali je to bilo krajem pedesetih godina 20. veka, mnogo godina nakon Turaka i Marije Terezije.
Ovaj pokušaj formiranja novosadskog, odnosno petrovaradinskog zoološkog vrta po ugledu na onaj u Beogradu, na Kalemegdanu sada je uglavnom već zaboravljen. Naime, tada je u šančevima između Donje i Gornje Tvrđave bilo je smešteno nekoliko desetina divljih životinja.
Nije poznato odakle su životinje dovedene, ali jeste da je Novosadski zoološki vrt bio skromniji od prestoničkog. Nastanjivale su ga uglavnom životinje sa naših područja – vukovi, srne, medvedi, ali tu su bile i pume. Bivoli su mogli slobodno da se kreću u svojim posebnim šančevima.
Prema sećanju onih koji su imali priliku da posete ovaj zoološki vrt na Petrovaradinskoj tvrđavi, tu je bio smešten i jedan vuk, ne baš reprezentativnog izgleda, jer vukovi sa letnjim krznom baš i ne izgledaju bogzna kako.
Zoološki vrt je ubrzo zatvoren, a od ideje da Novi Sad dobije svoj zoološki vrt se odustalo, iako je ova ideja kasnije još nekoliko puta pokretana.
Sledeću legendu o Petrovaradinskoj tvrđavi je najbolje da preskočite ukoliko ste pasionirani ljubitelj životinja, posebno mačaka.
Naime, svi znamo da postoji verovanje da mačka ima devet života, a navodno upravo to je koštalo života mnoge mačke u okolini Petrovaradinske tvrđave.
Prema legendi, kako bi obezbedili dugovečnost Petrovaradinske tvrđave tadašnji graditelji su u temelje zidina i građevina ugrađivali žive mačke.
Oni koji prepričavaju ovu legendu svoju tvrdnju potkrepljuju argumentom da mačke koje obitavaju na Petrovaradinskoj tvrđavi kao da to znaju, te ako obratite pažnju, primetićete da su one skoro uvek na velikom stepeništu koje vodi ka kuli sa satom.
Da nisu samo mačke završile u zidinama Petrovaradinske tvrđave govori jedan drugi mit, koji kaže da su i graditelji koji bi preminuli ili nastradali tokom radova bili zatrpani i ostavljeni na mestu gde ih je smrt zatekla.
Prema ovoj legendi za vreme izgradnje tvrđave dnevno je umiralo između 50 i 70 radnika, a kako su pojedini lagumi Petrovaradinske tvrđave duboko ispod zemlje, nije uvek bilo moguće izvući telo preminulog na površinu.
Za ove tvrdnje nikada nisu nađeni pisani tragovi u arhivskim spisima Petrovaradinske tvrđave, niti su vršena antropološka iskopavanja koja bi dokazala ovaj mit.
No, otuda verovatno potiče često pogrešno upotrebljen naziv „katakombe“ za tunele ispod Petrovaradinske tvrđave.
Naime, „katakombe“ je prvobitno bio naziv za lokalitet sa ranohrišćanskim grobljem kraj današnje crkve Sv. Sebastijana u Rimu. Danas se pre svega misli na podzemno groblje u kojima su sahranjivani stari hrišćani, često velikih dimenzija, naročito u ranohrišćansko doba.
Za tunele ispod Petrovaradinske tvrđave je bolje reći „podzemne vojne galerije”, jer one to upravo i jesu – vojne komunikacione galerije, namenjene odbrani tvrđave od neprijatelja.
Mada, ako su zaista manje srećni graditelji tvrđave ostali u lagumima…
(Kraj prvog dela)
Pročitajte još:
Preuzmite našu Android aplikaciju sa Google Play Store.
