Hipotetičku diskusiju o tome kako bi današnja geopolitička situacija izgledala da je svet i dalje podeljen na hladnoratovski način – sa Varšavskim paktom pod Sovjetskim Savezom, NATO-om pod vođstvom SAD-a i Pokretom nesvrstanih, koji su predvodili Josip Broz Tito, Gamal Abdel Naser i Jawaharlal Nehru poveli smo sa veštačkom inteligencijom Grok. Povod za ovaj tekst je 45 godina od smrti Josipa Broza Tita.
Ako bismo zamislili svet u kome hladnoratovska podela i dalje postoji, struktura međunarodnih odnosa bila bi mnogo rigidnija nego danas. Postojala bi tri bloka:
Varšavski pakt (Sovjetski Savez i satelitske države Istočne Evrope) – i dalje bi bio dominantna sila u istočnoj hemisferi, sa fokusom na širenje komunističke ideologije i suprotstavljanje Zapadu.
NATO (SAD i zapadni saveznici) – bio bi glavni protivnik Varšavskog pakta, sa ciljem očuvanja kapitalističkog poretka i sprečavanja sovjetske ekspanzije.
Pokret nesvrstanih – pod vođstvom zemalja poput Jugoslavije, Indije i Egipta, ovaj blok bi pokušavao da balansira između dva supersila, izbegavajući direktnu uključenost u hladnoratovske sukobe i fokusirajući se na sopstveni razvoj i nezavisnost.
U ovom hipotetičkom svetu, Pokret nesvrstanih bi imao ključnu ulogu u smirivanju tenzija između Istoka i Zapada, nudeći alternativu zemljama koje ne žele da se svrstaju ni na jednu stranu smatra Grok AI. Tito, Naser i Nehru (ili njihovi naslednici) bili bi značajni posrednici u globalnim krizama, a njihova diplomatska uloga bila bi mnogo izraženija nego što je to danas slučaj sa sličnim inicijativama.
Trenutni sukob u Ukrajini između Rusije i Zapada bio bi klasičan primer hladnoratovske krize, sličan onima iz 20. veka (npr. Kubanska raketna kriza ili sukob u Koreji). Evo kako bi to moglo izgledati:
Varšavski pakt i Ukrajina: Ukrajina bi u ovom scenariju verovatno bila čvrsto pod kontrolom Sovjetskog Saveza, kao deo Varšavskog pakta, s obzirom na njenu istorijsku ulogu unutar SSSR-a. Međutim, ukoliko bi se pojavile tendencije za nezavisnošću (kao što je to bio slučaj u stvarnosti 1991. godine), Sovjetski Savez bi verovatno intervenisao vojno, slično kao u Mađarskoj 1956. ili Čehoslovačkoj 1968. godine. Rusija (kao naslednica SSSR-a) ne bi imala potrebu za invazijom kakvu vidimo danas, jer bi Ukrajina već bila pod sovjetskom kontrolom.
NATO bi, sa druge strane, podržavao prozapadne snage u Ukrajini, ali ne direktno, već kroz posrednike, obaveštajne operacije, finansiranje i naoružavanje pobunjenika. Direktna vojna intervencija bila bi malo verovatna zbog straha od nuklearnog sukoba, što je bio ključni element hladnoratovske dinamike piše Grok u svojoj analizi.
Pokret nesvrstanih, predvođen zemljama poput Jugoslavije i Indije, verovatno bi pokušao da posreduje u sukobu, pozivajući na dijalog i deeskalaciju. Tito (ili njegov naslednik) možda bi organizovao samit nesvrstanih u Beogradu, pozivajući lidere iz oba bloka da pregovaraju. Nesvrstani bi insistirali na poštovanju suvereniteta Ukrajine, ali bi izbegavali da se direktno svrstaju na stranu Zapada ili Istoka.
Evropska unija, koja u stvarnosti danas ima ograničen uticaj u pregovorima između SAD-a i Rusije, bila bi još marginalizovanija u ovom hladnoratovskom svetu. Većina evropskih zemalja bila bi čvrsto unutar NATO-a, a one koje nisu (npr. Jugoslavija) bile bi deo Pokreta nesvrstanih. EU kao institucija verovatno ne bi ni postojala u obliku kakav poznajemo danas, jer je hladnoratovska podela usporavala evropske integracije. Ne treba zaboraviti ni da je Nemačka, kakvu danas poznajemo, bila podeljena na Istočnu i Zapadnu.
Države poput Poljske ili Istočne Nemačke, koje su u stvarnosti danas u NATO-u, bile bi deo Varšavskog pakta, pa ne bi slale oružje Ukrajini. Slanje oružja bi dolazilo isključivo od zapadnih članica NATO-a (SAD, Velika Britanija, Francuska), ali bi to bilo ograničeno zbog straha od eskalacije sukoba u totalni rat.
Napetosti između Pakistana i Indije bile bi još izraženije u hladnoratovskom kontekstu, jer bi obe zemlje bile pod velikim pritiskom da se svrstaju u jedan od blokova:
Indija, kao jedan od osnivača Pokreta nesvrstanih, verovatno bi nastavila da insistira na svojoj nezavisnosti od oba bloka. Međutim, u praksi bi imala bliže veze sa Sovjetskim Savezom, kao što je to bio slučaj tokom Hladnog rata (npr. Sporazum o prijateljstvu iz 1971. godine). Sovjetski Savez bi verovatno podržavao Indiju u sukobu sa Pakistanom, pružajući joj vojnu i ekonomsku pomoć.
Pakistan bi, s druge strane, bio bliži Zapadu, posebno SAD-u, kao što je to bio slučaj tokom Hladnog rata kada je Pakistan bio saveznik SAD-a u borbi protiv sovjetskog uticaja u Avganistanu. NATO bi verovatno podržavao Pakistan, što bi dodatno produbilo rivalstvo između dva bloka u južnoj Aziji prognozira Grok.
Pokret nesvrstanih bi pokušao da smiri tenzije između Indije i Pakistana, organizujući samite i pozivajući na dijalog. Međutim, njihov uticaj bio bi ograničen, jer bi supersile (SAD i SSSR) koristile ovaj sukob kao još jedan front u svom globalnom rivalstvu.
Kineska ekspanzija u Africi i postojanje BRICS-a u ovom hladnoratovskom kontekstu imale bi drugačiju dinamiku:
Tokom Hladnog rata, Kina se razišla sa Sovjetskim Savezom (sino-sovjetski raskol 1960-ih), ali u ovom hipotetičkom scenariju, pretpostavimo da je Kina i dalje deo Varšavskog pakta, iako sa određenim nesuglasicama. Kineska ekspanzija u Africi bila bi deo šire strategije Varšavskog pakta da proširi svoj uticaj na globalnom jugu, suprotstavljajući se zapadnom kolonijalnom nasleđu. Kina bi nudila afričkim zemljama infrastrukturu i investicije, ali pod sovjetskim okriljem, što bi smanjilo njen autonomni uticaj u odnosu na današnju situaciju.
Mnoge afričke zemlje (poput Egipta, Gane ili Alžira) bile su deo Pokreta nesvrstanih tokom Hladnog rata. U ovom scenariju, one bi se opirale kineskom (i sovjetskom) uticaju, insistirajući na svojoj nezavisnosti. Nesvrstani bi pokušali da stvore alternativne ekonomske i političke saveze, možda kroz jačanje saradnje između afričkih, azijskih i latinskoameričkih zemalja analizira Grok.
BRICS (Brazil, Rusija, Indija, Kina, Južna Afrika) verovatno ne bi postojao u ovom obliku, jer bi hladnoratovska podela sprečavala ovakve fleksibilne saveze. Rusija i Kina bile bi u Varšavskom paktu, Indija u Pokretu nesvrstanih, a Brazil i Južna Afrika bile bi pod pritiskom da se svrstaju na stranu Zapada ili nesvrstanih. Umesto BRICS-a, videli bismo saveze unutar postojećih blokova, a nesvrstani bi možda formirali sopstveni ekonomski blok da se suprotstave dominaciji supersila.
Grok, veštačka inteligencija predviđa da u ovom hladnoratovskom svetu sa nesvrstanima, politička situacija bi bila sledeća:
Da je svet i dalje podeljen kao 1980. godine, sa Varšavskim paktom, NATO-om i Pokretom nesvrstanih, današnja geopolitička situacija bila bi mnogo polarizovanija, ali i predvidivija. Nesvrstani bi imali ključnu ulogu u smirivanju tenzija, posebno u krizama poput one u Ukrajini ili između Indije i Pakistana. Međutim, globalna saradnja oko pitanja poput klimatskih promena ili tehnološkog razvoja bila bi otežana, jer bi ideološka borba između Istoka i Zapada dominirala međunarodnim odnosima. Tito, Naser i Nehru (ili njihovi naslednici) bili bi ključne figure u ovom svetu, a Pokret nesvrstanih bio bi mnogo relevantniji nego što su danas slični savezi poput BRICS-a.
