Bitka na Košarama koja je vođena od 9. Aprila 1999. do 13. juna 1999. godine sa punim pravom se ubraja u red najslavnijih bitaka u Srpskoj istoriji.
Bitku slavnom čini nadljudski napori i junaštvo vojske u odbrani državne granice protiv višestruko brojnijeg neprijatelja.
Bitka pre bitke
Iako je zvanični datum početka bitke 9. april 1999. godine, borbe na samoj Karauli i oko nje počeli su u martu 1998. godine. Tada su terorističke jedinice iz Albanije gotovo svakodnevno pokušavale da se probiju na teritoriju SR Jugoslavije. Često su postavljane zastede graničarima VJ i pokušavan šverc oružija na prostor Kosmeta. Surovi predeli Prokletija na kojoj se Košare nalaze su skoro ne naseljeni, a sa Srpske i albanske strane su etnički čista Albanska sela.
Sa naše strane nalazilo se posebno ozloglašeno terorističko uporište u selu Junik.
Prvi udar
Samu karaulu Košare i njenu okolinu tog 9. aprila u ranim jutarnjim satima, napadaju teroristi i regularna Albanska armija uz podršku NATO-a iz vazduha. Iako su agresori imali ogromnu premoć u ljudstvu nisu uspeli da ostvare rezultate. OVK je uspela da uđe 200 metara u dubinu SR Jugoslavije i to je sav uspeh ove operacije. Sama karaula Košare nalazila se u nepovoljnom položaju za odbranu, pa je napuštena a prve linije fronta bile su 100 metara iza.
Karaula je bila reprezentativna, građena tako da pokaže i prikaže raskoš Jugoslovenskog socijalizma.
Prvi napad su na sebe primile pogranične jedinice VJ, koje su uspele da zaustave ofanzivu. Front je ubrzo stablizovan i dovedena su pojačanja. U bici je do kraja učestvovalo 1.200 pripadnika VJ i vise od 6.000 agresora.
Romi kao “Navaho indijanci”
Zbog stalnog prisluškivanja jedan rezervni oficir VJ se prisetio američkih Navaho Indijanaca iz Drugog svetskog rata, i angažovao dvojicu Roma, pripadnika VJ, koji su na svom jeziku radio vezom navodili jugoslovensku artiljeriju i minobacače.
Do kraja rata NATO i OVK nisu uspeli da shvate o čemu se radi, jer nisu razumeli romski jezik.
Krvave borbe
Najžešće bitke vodile su se oko kvote “Rasa Košares” i “Maja glava”. VJ je stalnim ofanzivnim operacijama pokušavala da zbaci OVK sa tih visova. U samoj bitci na Košarama poginulo je 108 pripadnika VJ i oko 1.200 pripadnika OVK i Albanske armije.
Borbe su bile izuzetno teške i zbog same klime koja je vladala na Prokletijama. Suznežice, ledene kiše, vetar, davale su dodatne brige borcima. Posebno su bile teške guste magle zbog kojih je vidljivost bila svega par metara. Tako se desilo da su dva pripadnika VJ ušla u albanski rov i zarobile teški mitraljez, a da ih niko nije video. Ili kada je pripadnik OVK videvši vatru oko koje su bili borci VJ prišao i seo pored nje. Grešku je kasno primetio, pa je zarobljen.
U borbi je konstantno učestvovala NATO avijacija tražeći položaje VJ. U centru za prisluškivanje otkriveni su ljudi na Albanskoj strani, koji su na Francuskom, Nemačkom, Italijanskom i Engleskom jeziku navodili artiljeriju na naše položaje.
VJ je izvodila efektivne udare po dubini Albanske teritorije višecevnim bacačima raketa. U anale ulazi i upotreba dva tenka VJ, T-55 na velikoj nadmorskoj visini gde ih niko nije očekivao. Ovo je unelo pravu pometnju i paniku u Albanske redove.
Strani i domaći dobrovoljci
Na strani VJ borilo se par desetina stranih dobrovoljaca iz Rusije, Grčke, Velike britanije, Skandinavskih zemalja. Oni su se borili zbog ljubavi prema Srbiji jer su im plate bile simbolične i čak manje nego redovnim pripadnicima VJ.
Takođe velikih broj domaćih dobrovoljaca učestvovalo je u bitci. Često se dešavalo da su se kao dobrovoljci javljali očevi vojnika VJ koji su već bili raspoređeni na Košarama.
Snage Vojske Jugoslavije u bici na Košarama 1999. godine činili su delovi 125. motorizovane brigade, 53. granični bataljon, vojna policija iz Beogradskog i Kragujevačkog korpusa, delovi 63. padobranske i 72. specijalne brigade.
Komandant svih jedinica VJ na Košarama bio je potpukovnik Ljubinko Đurković, a njegovi pretpostavljeni pukovnik Dragan Živanović i general major Vladimir Lazarević.
Bitka je zvanično okončana 13. Juna 1999. godine kada su se zbog potpisanog Kumanovskog sporazuma, jedinice VJ povukle sa Košara i Kosmeta.
Heroji sa Košara bili su nepravedno skrajnuti i zaboravljeni narednih desetak godina. O herojskoj borbi i junačkim delima naše vojske skoro se ništa nije znalo (ili nije smelo da se zna). Tek zadnjih 7-8 godina pričamo sa ponosom o Košarama. Mnoge ulice dobile su nazive “Heroji sa Košara”, pali borci dobili su statue, oslikani su murali, objavljene knjige, snimane su emisije i dokumentarci.
Pročitajte još:
Preuzmite našu Android aplikaciju sa Google Play Store.
